Gulugod sa hagupit ng araw, agos, at alon

IT was neither legal nor tender but it was the legal tender back in around 2,000 years before the Common Era for procuring worldly possessions, buying slaves in West Africa or purchasing a clutch of lovely maidens for a harem in China. That was the sort of money I had amassed and lugged around on a canvass sling bag around my neck—about five kilos of a non-current coin of the realm that somehow follows the tradition of having loads of cash at the first few hours of the New Year.

Were we not furnished with a tidbit of trivia in a past Senate hearing: a kilogram of P1000 bills equals a cool million pesos?

By duly honoring such tradition, we can construe that I’ll be enjoying easy cash flow—the sort that buys loyalties of slaves and waves of carnal bliss from a retinue of hits-and-missus.

I had collected money cowries— in denominations of dull or shiny slate, lustrous rose and pink plus pale blue. I had this silly notion that beach combing has something to do with raking a length of coastline by trudging through it for hours, picking up whatever looks like nit or louse to give the shore due tonsorial care.

Kaya sangkatutak na sigay at kaligay ang nalikom sa naturang pangingilak ng dating katumbas ng salaping pilak.

Ni wala naman sa balak na bumili ng sungkaan o maglaro ng sungka. Wala na rin sa isip na maglaro ng siklot—para makaipon ng sangkatutak na baboy matapos ang bawat siklo ng siklot. Wala na ‘kong nakikitang mga paslit na magtitiyaga sa mga ganoong laro na mayamang diwa ang paiiralin at pupukawin—hindi malupit na digital imagery ng computer. Pero malilimi na talagang mapaglalaruan ang sigay at kaligay, may iwing kaligayahan na tila himig na sasaliw sa paglalaro nito.

Kung tutuusin, pawing kalansay o gulugod ng mga mumunting nilalang ang mga natipong sigay at kaligay. Mauungkat tuloy ang sinaunang kapural ng dambuhalang korporasyong Royal Dutch Shell, magiliwin at tahasang masinop na nagtipon ng samut-saring gulugod ng mga kaanak ng suso, lukan, tulya’t kasing-kasing. Nagtitingi pa nga ng mga naturang gulugod sa mga mahilig na magtipon nito sa iba’t ibang panig ng daigdig.

Nauwi nga ang ganoong negosyo sa pagbungkal ng mga balon ng krudo’t gas—kasi’y palatandaan o tila muhon rin ang mga shells sa kinaroroonan ng gas and crude reservoirs sa kailaliman ng lupa. Hanggang sa ngayon nga, nagsasalya ang naturang dambuhala ng mga produktong petrolyo na nakapangalan sa samut-saring maririkit na taklobo’t kabibi.

Nawala na ang nilalang na nananahan sa mga marikit na gulugod, ilalantad na lang nga sa aplaya’t matitisod-tisod o mapupulot. Pasubali ang matatambad na mga tayantang sa araw at agos na kalansay sa iginiit ni William Shakespeare: “The good that men do are oft interred with their bones; the evil that men do live on after they’re gone.”

Kaya sa pulitika, lipunan, at anumang larangan ng pamumuhay, tahasang umiiwas tayo sa dikya. Sa mga walang gulugod.

Marikit na saplot at baluti ng karaniwang nabubuhay na sigay o kaligay ang kani-kanilang gulugod at kalansay. Pambihis ang matibay na gulugod ng pagiging nilalang. Ganoon ang igigiit ng nakatambad nilang pamumuhay. Masawi’t maglaho man ang nagbihis ng matibay na gulugod, may maiiwang katibayan at kariktan. Matitipon. Malilikom. Maitatanghal.

Nais kong isipin na pawang marikit, matibay na mga gulugod at kalansay ang aking tinipon sa naturang pakikipagniig sa mga agos, araw, at alon.

That, for me, is more than legal tenderness with which I can procure loyalties of slaves or carnal favors from well-stacked numbers.