HABANG papasok sa bunganga ng ilog o estuary na sumasalin sa Lingayen Gulf sa San Fabian, Pangasinan natutunan na higit palang mainam na sumalungat sa daloy ng agos—yeah, the way to go is against the current. Hahakbang palaban sa pagsuwag ng agos upang makita nang malinaw ang nilalakaran.
Panahon ang agos ng tubig sa paningin ng monghe’t makatang Miguel de Unamuno. Anupa’t ang pasulong na hakbang laban sa tulak ng agos ay sasagisag sa sigasig ng pagtutol. Ipaghiyawan man ng rock and roll nina Huey Lewis and the News na it’s hip to be square, it’s alright to conform to whatever’s trendy, mas malinaw na pananaw ang gantimpala sa hindi sumasang-ayon sa umiiral na kalakaran.
Moving forward upstream and against the current isn’t easy. It’s often an upward climb. That’s an ordeal of a test for the mettle and métier of one’s legs. Matatag ba ang paninindigan mo? Tiyak ba’t matibay ang mga hakbang na isinusulong mo? Kaya mo?
Sumunod sa agos, tiyak na malalabusaw ng sariling hakbang ang putik sa batuhan o buhanginan na niyayapakan. Aalimbukay paitaas ang putik at layak, hahalo sa tubig—wala ka tuloy maaninag man lang sa nilalakaran na karaniwang may nakalubog na tinik ng aroma o tugui, matalim o madulas na bato’t basag na bubog, gawak na lata’t salamin. Hindi rin mainam sa kalusugan ang matuklaw ng coral snake-- na mas mabagsik kaysa cobra at ulupong ang kamandag…
Hindi naman pag-iingat lang. Hindi pag-iwas sa mga panganib sa paligid kaya sumusugod pasalungat sa agos. Mas malakas pa rin ang udyok. Mas matamis tikman ang tukso ng pananaliksik, paghahalungkat-halukay sa mga nakatagong anuman sa mga tipak ng bato’t guwang na malaki’t munti na mababaybay sa gilif ng anumang bunganga ng ilog, lalo na’t sa mismong dagat nakanganga’t humihigop ng tubig-alat.
Mapapansin na mas matingkad ang azul na kulay ng lalaking gourami sa pagtatalik ng tubig-tabang at tubig-asin o tabsing. Halos nagliliyab na neon lights ang kapara—mapusyaw ang bughaw na kaliskis ng naturang isda kapag nasa tubig-tabang.
Naglisaw ang mga dinangkal o milkfish fingerlings sa gilid ng bunganga ng ilog. Tiyak na may udyok ang panahon ng pangingitlog ng mga inang sabalo ng bangus na dito maglagak ng mga supling—na sa paglaki nga’y tila overseas Filipino workers na susuong na sa laot, malimit na doon na lubusang mamumuhay.
Mula saanmang laot, sa mga ilog na sumasalin sa karagatan susuong ang iba pang inahing isda. May kung anong taglay na tapang ang mga ina.
At karaniwang natatangi ang linamnam ng mga naturang inahin—ah, the lusciously, ferociously edible woman I hanker for. Lurong o ludong sa dambuhalang ilog sa Cagayan. Maliputo sa Ilog Pansipit na daluyan palabas ng tubig sa Lawang Taal sa Batangas. Apahap o bass sa Rio Grande de Apalit na sumasalin sa Look ng Maynila. Palos o saltwater eel na lubusang nagiging tutong ang tagpi-tagping balat kapag sumalunga sa tubig-tabang para maglagak ng mga magiging supling sa hulo ng ilog, farther upstream. Palaban din sa agos ang gawi ng garoupa, ng red snapper o lapu-lapu, sasalunga sa agos ng tabsing upang mailagak ang mga magiging anak.
Ganoon marahil ang pinakamatingkad na larawan ng pagpapamilya. Kailangang ikayod pasalunga sa hagupit ng agos at alon ang palikpik upang mapagsinop sa mapagkalingang lunan ang magiging mga anak.
Kapag humahaplos sa ulirat ang mga ganyang marikit at mapangahas na larawan ng pamumuhay, tiyak na huhulagpos sa labi, “Fish be with you.”
Sunday, January 27, 2008
Sunday, January 20, 2008
Lambat at lambot
MAHILIG na rin lang sumalaksak sa butas na sangkatutak, matamang tinimbang ang turing sa pambalibag na lambat. Dala ang tawag doon, panghuli ng isda, parang munting lambat na pante—hindi tinanggal from a gal na panty—na ligid ng pabigat na tingga ang mga gilid o laylayan.
Isipin na lang kung naliligid ng pabigat na tingga ang panty. Plumbum pa naman sa Latin ang tingga o lead. Paanyaya para arukin, plumb the depths ng mabigat na hinaharap! Talagang nalalambat tayo sa pilyong pahiwatig ng mga salita—para nga sa mga tubong pang-ilalim o plumbing ang tingga at madalas nga na sa dakong ilalim ibinabaon sa limot at lumot ang mga ganoong tubo.
Masinsin ang puwang ng mga butas. Hindi maluwang—masarap yata ang ganoong mga butas. Sa kawan ng lukaok, ayungin o freshwater silver perch maipupukol ang ganoong panty, este, lambat nga pala. Madalas maungkat at mahalungkat ang panty as if it’s the next to the palatably best thing we crave and I must say it is by reason of immediate proximity.
Magugunita na palatandaan nga pala ang kawan ng ayungin na malinis pa ang tubig-tabang, karaniwang lawa o ilog. Mapapailing dahil napakaraming ilog ang salanta na sa industrial and household wastes. Wala nang masasadyang ilog kahit sa kabuuan ng lalawigang Bulakan para mapakinabangan ang lambat sa paghango ng ayungin.
Pero kumakawan din ang gurami, tilapia’t karpa—kailangan lang maghagilap ng tinahananan nilang ilog o lawa na hindi pa sinalaula’t tigmak sa sari-saring basura’t layak ang tubig. Baka-sakali lang din na makasumpong ng katutubong hito—with its bright golden belly oozing with omega fatty acids, so heart-healthy and lusciously creamy to the tongue—o kahit bulig, bakuli’t dalag sa pagbabalibag.
Masayang libangan ang pagpukol ng mabigat na lambat. Magmumula sa baywang ang pagpihit ng katawan, saka aagos ang pag-imbay ng baywang hanggang sa balikat. Iremi ang tawag sa ganoong kilos sa aikido, para talagang may bubulwak na musika sa masigla’t banayad-sa-bigwas na kislot ng katawan—iremi-fa-sol-la-si-do! Siguro’y sasalin sa himaymay ng laman ang ganoong malamyos pero nagpupuyos na himig sa pagkilos, eat your fatty hearts and livers out, you blokes intent on liposuction to trim belly blubber, mwa-ha-ha-ha-haw!
P1,300 ang turing ng bilihan ng fishing gear sa isang sulok ng Juan Luna, Divisoria sa pamukol na lambat na ligid ng mga piraso ng tinggang pabigat. Petty cash lang ‘yon. Kaya naungkat ang petty cash disbursement sa isang utilities outfit ng pamahalaan, sa Metropolitan Waterworks and Sewerage System—‘kakasindak, ‘kakakilabot, ‘kakapika… P189,413.90… P300,000.00… inihatag sa kinatawan ng Commission on Audit (COA) nitong Abril 2007.
Astig na petty cash ‘yan. Hindi naman tinukoy sa petty cash voucher ang dahilan para magpalabas ng ganoon kakatiting na barya lang.
Pero may mahihiwatigan tayo sa bulagsak na diskarte ng pamunuang MWSS. Malakas man ang dagundong ng angal ng mga kawani nito hinggil sa ilang taon na ring hindi binabayarang benepisyo pati na COLA (cost of living allowance), napakagalante naman—pabalato naman kami, MWSS administrator Lorenzo H. Jamora.
Itinakda ng Court of Appeals sa ibinabang pasya nitong Oktubre 13, 2005 na P500,000 lang o kalahating milyong tumataginting na piso ang dapat ibayad ng MWSS sa attorney’s fees and litigation expenses kaugnay sa paghahabol ng mahigit 500 kawani’t obrero ng MWSS sa kanilang nabitin o nabigti yatang COLA.
Pinadaan na lang sa mismong attorney ng mahigit 500 taga-MWSS ang bayad nitong nagdaang taon—P6 na milyon. Now there’s a poor lawyer who had to wrack his legal brains dividing sums and doling monies to complainants. ‘Yun bang abogado o ‘yung mga naghahabol na taga-MWSS ang mahihirapan sa ganoong paraan?
Saksakan talaga sa dami ang butas ng lambat na pamukol sa mga kawan ng isda—pero sa mga mismong puwang sa lambat dapat makalusot ang mga mumunting isda. Pero may mga ahensiya ang gobyerno na balibagin man ng lambat at sibat, mga malalaking isda ang lagi nang nakakalusot…
Tsk-tsk-tsk-tsk… Hindi kasi lambat ang tawag sa panghuli na nalulusutan. Lambat? Lambot…
Isipin na lang kung naliligid ng pabigat na tingga ang panty. Plumbum pa naman sa Latin ang tingga o lead. Paanyaya para arukin, plumb the depths ng mabigat na hinaharap! Talagang nalalambat tayo sa pilyong pahiwatig ng mga salita—para nga sa mga tubong pang-ilalim o plumbing ang tingga at madalas nga na sa dakong ilalim ibinabaon sa limot at lumot ang mga ganoong tubo.
Masinsin ang puwang ng mga butas. Hindi maluwang—masarap yata ang ganoong mga butas. Sa kawan ng lukaok, ayungin o freshwater silver perch maipupukol ang ganoong panty, este, lambat nga pala. Madalas maungkat at mahalungkat ang panty as if it’s the next to the palatably best thing we crave and I must say it is by reason of immediate proximity.
Magugunita na palatandaan nga pala ang kawan ng ayungin na malinis pa ang tubig-tabang, karaniwang lawa o ilog. Mapapailing dahil napakaraming ilog ang salanta na sa industrial and household wastes. Wala nang masasadyang ilog kahit sa kabuuan ng lalawigang Bulakan para mapakinabangan ang lambat sa paghango ng ayungin.
Pero kumakawan din ang gurami, tilapia’t karpa—kailangan lang maghagilap ng tinahananan nilang ilog o lawa na hindi pa sinalaula’t tigmak sa sari-saring basura’t layak ang tubig. Baka-sakali lang din na makasumpong ng katutubong hito—with its bright golden belly oozing with omega fatty acids, so heart-healthy and lusciously creamy to the tongue—o kahit bulig, bakuli’t dalag sa pagbabalibag.
Masayang libangan ang pagpukol ng mabigat na lambat. Magmumula sa baywang ang pagpihit ng katawan, saka aagos ang pag-imbay ng baywang hanggang sa balikat. Iremi ang tawag sa ganoong kilos sa aikido, para talagang may bubulwak na musika sa masigla’t banayad-sa-bigwas na kislot ng katawan—iremi-fa-sol-la-si-do! Siguro’y sasalin sa himaymay ng laman ang ganoong malamyos pero nagpupuyos na himig sa pagkilos, eat your fatty hearts and livers out, you blokes intent on liposuction to trim belly blubber, mwa-ha-ha-ha-haw!
P1,300 ang turing ng bilihan ng fishing gear sa isang sulok ng Juan Luna, Divisoria sa pamukol na lambat na ligid ng mga piraso ng tinggang pabigat. Petty cash lang ‘yon. Kaya naungkat ang petty cash disbursement sa isang utilities outfit ng pamahalaan, sa Metropolitan Waterworks and Sewerage System—‘kakasindak, ‘kakakilabot, ‘kakapika… P189,413.90… P300,000.00… inihatag sa kinatawan ng Commission on Audit (COA) nitong Abril 2007.
Astig na petty cash ‘yan. Hindi naman tinukoy sa petty cash voucher ang dahilan para magpalabas ng ganoon kakatiting na barya lang.
Pero may mahihiwatigan tayo sa bulagsak na diskarte ng pamunuang MWSS. Malakas man ang dagundong ng angal ng mga kawani nito hinggil sa ilang taon na ring hindi binabayarang benepisyo pati na COLA (cost of living allowance), napakagalante naman—pabalato naman kami, MWSS administrator Lorenzo H. Jamora.
Itinakda ng Court of Appeals sa ibinabang pasya nitong Oktubre 13, 2005 na P500,000 lang o kalahating milyong tumataginting na piso ang dapat ibayad ng MWSS sa attorney’s fees and litigation expenses kaugnay sa paghahabol ng mahigit 500 kawani’t obrero ng MWSS sa kanilang nabitin o nabigti yatang COLA.
Pinadaan na lang sa mismong attorney ng mahigit 500 taga-MWSS ang bayad nitong nagdaang taon—P6 na milyon. Now there’s a poor lawyer who had to wrack his legal brains dividing sums and doling monies to complainants. ‘Yun bang abogado o ‘yung mga naghahabol na taga-MWSS ang mahihirapan sa ganoong paraan?
Saksakan talaga sa dami ang butas ng lambat na pamukol sa mga kawan ng isda—pero sa mga mismong puwang sa lambat dapat makalusot ang mga mumunting isda. Pero may mga ahensiya ang gobyerno na balibagin man ng lambat at sibat, mga malalaking isda ang lagi nang nakakalusot…
Tsk-tsk-tsk-tsk… Hindi kasi lambat ang tawag sa panghuli na nalulusutan. Lambat? Lambot…
Friday, January 18, 2008
Abot-kamay at ng dila o body English yata
HINDI na sa kung saan-saan pang lunan at lalawigan (o yungib ng ulirat) masusunggaban ang isasaltik na salita. Kagyat na masusunggaban ng palad sa iba’t ibang gawaing nilapatan ng kamay, maging ng iba’t ibang bahagi ng katawan. It pays to be a busybody to reap a harvest of words, each a grain or kernel of nutriment for ingestion.
Kawan-kawan ang mga kataga na tahasang nakabigkis sa pagiging abala sa gawain—karaniwang mga nakatanghod na kantanod o mahilig lang tumunganga sa ibang may ginagawa ang madalas na hikahos sa yaman ng wika. There’s a stockpile of handy words right at the fingertips for those whose hands are rapt in enabling and ennobling tasks.
Maraming pandiwa na mahihimay ang himaymay mula sa malikot na kamay. Abot. Hablot. Buklat. Bigay. Tanggap. Gagap. Sunggab. Salat. Kapa. Kalabit. Kalkal. Kalmot. Kamot. Katkat. Taktak. Bungkal. Dukal. Sanggi. Sangga. Hagod. Wilig. Wisik. Haplos. Hawak. Bitaw. Hampas. Himay. Himas. Kurot. Hagis. Piga. Tiris. Pisa. Pukol. Tulak.
Atang. Dangkal. Kabig. Kamal. Kimpal. Kabig. Kuyakoy. Buhat. Igkas. Kipil. Salsal. Salo. Sampal. Sampiga. Sansala. Subo. Pulot. Talyang. Salya.Tampal. Tapik. Turo. Tikom. Lahad. Sundot. Dutdot. Kalikot… Kiskis. Kuskos. Kaskas. Suksok. Siksik. Dalirot. Saklot. Sulat. Saklit. Sumping. Tukop. Takip. Tapon. Lapirot. (Hindi pa kasama ang papel, gunting, bato… lamutak!)
Yeah, we’ve just listed over 70 moves that can be done with bare hands… As King Solomon in Proverbs 12:24 has it: “The hand of the diligent will rule but the slack hand will be put to forced labor.”
Bubuhos at bubulas ang iba pang katagang pandiwa kapag may taglay na kasangkapan ang kamay na gamit sa gawain. Pandiwa na kakawing ang diwa. Oo, sumilang ang katagang diwa mula Sanskrit na deva na tumutukoy sa bathala’t bathaluman. Anupa’t alay sa Maykapal ang gawain—orare est laborare, laborare est orare. Verbs or action word are born likely from, for, and of deities. So we may surmise that actions stem from a godly nature—talagang isinumpa’t nakaregla sa diabetes, stroke, heart diseases, at iba pang sakit ang mga nakatunganga’t kulang-kulang sa kilos.
Sa katawang banat at batak sa gawain, napakaraming salita ang maihahain. Ungkatin ang mga kilos kaugnay sa paglalaba—almirol. pagpag, hiwalay, tambak, bunton, kusot, wilig, banlaw, kanaw, sipit, sampay, bilad, kipkip, kula, sinop, tiklop… Kaunti lang pala. Pero hindi lang naman sa labada mailalapat ang higit sandosenang pandiwa mula sa gawaing payak.
Halimbawa: Pagbibilad at pagkukula ng mga gusot na ni hindi sinabon o kinusot ang libangan ng bansa—kahit higit na marami ang inalmirol na sa pamumuti ang mga mata’t madalas na magbanlaw ng hangin at utot sa sikmura.
O kaya: Tila isinampay sa hangin ang bagwis ng mga tagak na pumailanlang mula sa pilapil ng palayan pero kailangang kanawin ang mata ng bagong pananaw para makipkip sa lirip ang ganoong kariktan.
Maaarin rin ‘to: Sinabon muna ni Ale Baba ang kanyang gabinete saka inupakan ng suson-susong hataw ng palu-palo pero wala namang nabalian ng gulugod o bulalo’t bungo—lahi kasi silang dikya at meron pa ngang mahilig sa money laundering, pwe-he-he-he-he!
Pero habang isinasalang ang katawan sa iba’t ibang gawain—lalo na iyong humihingi ng technical proficiency and high-level competency-- dumarami naman ang bilang ng mga kataga na magpaparada sa mismong palad. And it takes about a 3,000-word stockpile to have a job, a 10,000-word vocabulary to have a social role, and the very few who can be arbiter of language musters an arsenal of over 60,000 words, as language experts point out.
Nagretiro na’t lahat si Mang Harry, umamin na talagang naglulublob daw siya sa mga bumubulagang kataga dito. Umuwi na nga’t doon na lang sa Capas, Tarlac namasukan ang pinagnanasaan kong si Dang Pineda, nakatuon daw lagi ang pansin niya sa proofreading ng kung anu-anong salita sa pitak na ‘to. There was even a time a Briton let out a gripe at how this column minces and mixes metaphors—and he turned tongue-tied when I got to him, why, Filipinos can turn English inside out. Some of us have conquered the English tongue, it didn't conquer us.
Kaya kailangan talagang maipabatid at maihatid ito kahit lang sa proofreader at mangilan-ngilang masugif na mambabasa nito.
Oo nga pala, malaki ang kaugnayan ng masigabo’t masiglang kislot at kilos ng katawan sa tinatawag na word power. Idagdag pa, “the quality of your movement determines the quality of your life.” Iyon siguro ang body language.
Sabi nga ng mga malaswang aktibista noon, “Kung walang kikilos, sila na lang ang hindi titigasan…”
Kawan-kawan ang mga kataga na tahasang nakabigkis sa pagiging abala sa gawain—karaniwang mga nakatanghod na kantanod o mahilig lang tumunganga sa ibang may ginagawa ang madalas na hikahos sa yaman ng wika. There’s a stockpile of handy words right at the fingertips for those whose hands are rapt in enabling and ennobling tasks.
Maraming pandiwa na mahihimay ang himaymay mula sa malikot na kamay. Abot. Hablot. Buklat. Bigay. Tanggap. Gagap. Sunggab. Salat. Kapa. Kalabit. Kalkal. Kalmot. Kamot. Katkat. Taktak. Bungkal. Dukal. Sanggi. Sangga. Hagod. Wilig. Wisik. Haplos. Hawak. Bitaw. Hampas. Himay. Himas. Kurot. Hagis. Piga. Tiris. Pisa. Pukol. Tulak.
Atang. Dangkal. Kabig. Kamal. Kimpal. Kabig. Kuyakoy. Buhat. Igkas. Kipil. Salsal. Salo. Sampal. Sampiga. Sansala. Subo. Pulot. Talyang. Salya.Tampal. Tapik. Turo. Tikom. Lahad. Sundot. Dutdot. Kalikot… Kiskis. Kuskos. Kaskas. Suksok. Siksik. Dalirot. Saklot. Sulat. Saklit. Sumping. Tukop. Takip. Tapon. Lapirot. (Hindi pa kasama ang papel, gunting, bato… lamutak!)
Yeah, we’ve just listed over 70 moves that can be done with bare hands… As King Solomon in Proverbs 12:24 has it: “The hand of the diligent will rule but the slack hand will be put to forced labor.”
Bubuhos at bubulas ang iba pang katagang pandiwa kapag may taglay na kasangkapan ang kamay na gamit sa gawain. Pandiwa na kakawing ang diwa. Oo, sumilang ang katagang diwa mula Sanskrit na deva na tumutukoy sa bathala’t bathaluman. Anupa’t alay sa Maykapal ang gawain—orare est laborare, laborare est orare. Verbs or action word are born likely from, for, and of deities. So we may surmise that actions stem from a godly nature—talagang isinumpa’t nakaregla sa diabetes, stroke, heart diseases, at iba pang sakit ang mga nakatunganga’t kulang-kulang sa kilos.
Sa katawang banat at batak sa gawain, napakaraming salita ang maihahain. Ungkatin ang mga kilos kaugnay sa paglalaba—almirol. pagpag, hiwalay, tambak, bunton, kusot, wilig, banlaw, kanaw, sipit, sampay, bilad, kipkip, kula, sinop, tiklop… Kaunti lang pala. Pero hindi lang naman sa labada mailalapat ang higit sandosenang pandiwa mula sa gawaing payak.
Halimbawa: Pagbibilad at pagkukula ng mga gusot na ni hindi sinabon o kinusot ang libangan ng bansa—kahit higit na marami ang inalmirol na sa pamumuti ang mga mata’t madalas na magbanlaw ng hangin at utot sa sikmura.
O kaya: Tila isinampay sa hangin ang bagwis ng mga tagak na pumailanlang mula sa pilapil ng palayan pero kailangang kanawin ang mata ng bagong pananaw para makipkip sa lirip ang ganoong kariktan.
Maaarin rin ‘to: Sinabon muna ni Ale Baba ang kanyang gabinete saka inupakan ng suson-susong hataw ng palu-palo pero wala namang nabalian ng gulugod o bulalo’t bungo—lahi kasi silang dikya at meron pa ngang mahilig sa money laundering, pwe-he-he-he-he!
Pero habang isinasalang ang katawan sa iba’t ibang gawain—lalo na iyong humihingi ng technical proficiency and high-level competency-- dumarami naman ang bilang ng mga kataga na magpaparada sa mismong palad. And it takes about a 3,000-word stockpile to have a job, a 10,000-word vocabulary to have a social role, and the very few who can be arbiter of language musters an arsenal of over 60,000 words, as language experts point out.
Nagretiro na’t lahat si Mang Harry, umamin na talagang naglulublob daw siya sa mga bumubulagang kataga dito. Umuwi na nga’t doon na lang sa Capas, Tarlac namasukan ang pinagnanasaan kong si Dang Pineda, nakatuon daw lagi ang pansin niya sa proofreading ng kung anu-anong salita sa pitak na ‘to. There was even a time a Briton let out a gripe at how this column minces and mixes metaphors—and he turned tongue-tied when I got to him, why, Filipinos can turn English inside out. Some of us have conquered the English tongue, it didn't conquer us.
Kaya kailangan talagang maipabatid at maihatid ito kahit lang sa proofreader at mangilan-ngilang masugif na mambabasa nito.
Oo nga pala, malaki ang kaugnayan ng masigabo’t masiglang kislot at kilos ng katawan sa tinatawag na word power. Idagdag pa, “the quality of your movement determines the quality of your life.” Iyon siguro ang body language.
Sabi nga ng mga malaswang aktibista noon, “Kung walang kikilos, sila na lang ang hindi titigasan…”
Thursday, January 17, 2008
Pasanin natin ang bigat ng mga taon at gunita
SA baybaying bayan ng Pagudpud, Ilocos Norte daw bumalik ang dati kong high school English teacher na dumayo sa Amerika nitong 1970s para magturo ng English sa mga Amerikano. Naging kaklase ko ang isa niyang anak na bumalik naman para magtapos ng medisina dito’t nairekomenda ko pa ngang mag-aral ng shotokan karatedo. Bilang pagbabalik-tanaw o baka pasasalamat sa lupang tinubuan, taunan siyang umuuwi’t dadalaw sa ama. Saka gumagawa ng medical mission sa ilang bayan diay ti amianan.
Tulad sa Bolinao sa Pangasinan, nakatanaw din sa South China Sea ang Pagudpud na balak pa lang naming puntahan—baka ngayong tag-araw. Susubukin ko na ring tuntunin ang dating guro na doon na nga namamalagi’t naghihintay na marahil ng pagpanaw.
Paulit-ulit nang narinig ang ganoong kuwento. Kakayod nang todo sa ibayong lupalop. Tatabo ng sandamakmak na salapi. Mag-iipon. At kapag uugud-ugod nang hukluban, saka uuwi sa lupang tinubuan para palipasin ang nalalabing taon bago saklutin ng kalawit ni Kamatayan.
So much time to endure, too little time to enjoy. Ganoon at ganoon na lang ang masasabi, ang maikakatwiran.
Kapag pumalo na sa mga taong simula edad 60, tiyak na papugak-pugak na ang bato sa katawan para magsalin ng 125-dihydroxy vitamin D sa mga buto’t kasu-kasuan para utusan ang katawan na humitit pa rin ng calcium mula pagkain at masupil ang daluhong ng osteoporosis o pagiging hungkag at malutong ng buto. Huwag tatangkain ang capoeira cartwheels or tumbling—baka makalas ang kalansay.
Gagambalain din ng arthritis at rayuma—hahagok ang hininga sa kaunting lakad o usad ng paa. Tila ba may pasaning krus habang patungo sa sariling Golgotha.
At marami nang bawal kainin. Lalantad na ang maraming dahil at sanhi sa anumang isasapin sa sikmura. Hahaginit pataas ang presyon ng dugo sa pagkain ng taba’t sobrang karne. Aaringking sa kirot ang mga kasu-kasuan kapag lumantak ng kahit hopia, ginisang munggo’t Boston baked beans na pawang nanggigitata sa uric acid. Manlulupaypay ang bato, atay at lapay kapag lumabis sa limang gramo ang asin sa pagkain—kulang na lang na ibawal ang toyo, patis, at bagoong bilang sangkap sa pagkain.
Dahil napakaraming bawal kainin kaya marahil marami sa mga viejo verde ang nagiging dirty old men, filthy rotten old goat o FROG. Carne sur o tipak ng laman sa gawing timog ng marilag na katawan ang nakakagiliwang lantakan. At sa mga tulad naming bungal, ang ganoong pagkain ay hindi eating disorder kundi napakasayang denture adventure.
So the aged tries to cope with the metabolic wreckage from what was once a vigorous body.
Ayoko yatang makatagpo pa ang dating guro na naibalita sa ‘king mahina’t maysakit na raw. Magpapapuri’t magpupugay na lang ako sa kanya sa pansariling dalangin—pagpapakain ng dasal sa anumang galing na tinataglay, idadamay na lang siya, sila sa mga pag-usal ng pampoder para maamutan, masalinan ng kahit kaunting lakas.
Siguro naman, hindi bawal ang pagpapakain ng dasal na hindi naman nauungkat kapag nababanggit ang mga recommended dietary allowance.
Tatlong katoto ang inihatid namin ang mga labi sa kanilang huling hantungan nitong 2007—sina Renato O. Villanueva, Adrian Cristobal Ama, at Angel B. Battung Anak. Pawang sa sakit sila nasawi samantalang isa kong naging reporter ang pinaslang—milyones ang dahilan na walang kaugnayan sa gawain ng peryodista, tsk-tsk-tsk…
Naggagayak kami ng pagpunta sa Pagudpud. Marine biology research ang pakay—masaya ‘yon.
Tulad sa Bolinao sa Pangasinan, nakatanaw din sa South China Sea ang Pagudpud na balak pa lang naming puntahan—baka ngayong tag-araw. Susubukin ko na ring tuntunin ang dating guro na doon na nga namamalagi’t naghihintay na marahil ng pagpanaw.
Paulit-ulit nang narinig ang ganoong kuwento. Kakayod nang todo sa ibayong lupalop. Tatabo ng sandamakmak na salapi. Mag-iipon. At kapag uugud-ugod nang hukluban, saka uuwi sa lupang tinubuan para palipasin ang nalalabing taon bago saklutin ng kalawit ni Kamatayan.
So much time to endure, too little time to enjoy. Ganoon at ganoon na lang ang masasabi, ang maikakatwiran.
Kapag pumalo na sa mga taong simula edad 60, tiyak na papugak-pugak na ang bato sa katawan para magsalin ng 125-dihydroxy vitamin D sa mga buto’t kasu-kasuan para utusan ang katawan na humitit pa rin ng calcium mula pagkain at masupil ang daluhong ng osteoporosis o pagiging hungkag at malutong ng buto. Huwag tatangkain ang capoeira cartwheels or tumbling—baka makalas ang kalansay.
Gagambalain din ng arthritis at rayuma—hahagok ang hininga sa kaunting lakad o usad ng paa. Tila ba may pasaning krus habang patungo sa sariling Golgotha.
At marami nang bawal kainin. Lalantad na ang maraming dahil at sanhi sa anumang isasapin sa sikmura. Hahaginit pataas ang presyon ng dugo sa pagkain ng taba’t sobrang karne. Aaringking sa kirot ang mga kasu-kasuan kapag lumantak ng kahit hopia, ginisang munggo’t Boston baked beans na pawang nanggigitata sa uric acid. Manlulupaypay ang bato, atay at lapay kapag lumabis sa limang gramo ang asin sa pagkain—kulang na lang na ibawal ang toyo, patis, at bagoong bilang sangkap sa pagkain.
Dahil napakaraming bawal kainin kaya marahil marami sa mga viejo verde ang nagiging dirty old men, filthy rotten old goat o FROG. Carne sur o tipak ng laman sa gawing timog ng marilag na katawan ang nakakagiliwang lantakan. At sa mga tulad naming bungal, ang ganoong pagkain ay hindi eating disorder kundi napakasayang denture adventure.
So the aged tries to cope with the metabolic wreckage from what was once a vigorous body.
Ayoko yatang makatagpo pa ang dating guro na naibalita sa ‘king mahina’t maysakit na raw. Magpapapuri’t magpupugay na lang ako sa kanya sa pansariling dalangin—pagpapakain ng dasal sa anumang galing na tinataglay, idadamay na lang siya, sila sa mga pag-usal ng pampoder para maamutan, masalinan ng kahit kaunting lakas.
Siguro naman, hindi bawal ang pagpapakain ng dasal na hindi naman nauungkat kapag nababanggit ang mga recommended dietary allowance.
Tatlong katoto ang inihatid namin ang mga labi sa kanilang huling hantungan nitong 2007—sina Renato O. Villanueva, Adrian Cristobal Ama, at Angel B. Battung Anak. Pawang sa sakit sila nasawi samantalang isa kong naging reporter ang pinaslang—milyones ang dahilan na walang kaugnayan sa gawain ng peryodista, tsk-tsk-tsk…
Naggagayak kami ng pagpunta sa Pagudpud. Marine biology research ang pakay—masaya ‘yon.
Baka lumipat sa kuyukot ang Albay
Kuro ni Bernard “Bebe” Megino :
"SAPOL mo lahat ang katwiran ng mga nangingibang bayan. Todong trabaho at babalik sa inang bayan kapag di na makayanan at doo’y hihintayin ang kamatayan, bakit nga kaya ganon? Ito ba’y isang pangarap? Isang pangarap kung papaano sasalubungin ang sariling kamatayan? I have been imagining and had put myself in that situation. Sabi ko sa sarili at sa aking ginang, "ayaw kong mamatay sa ibang bayan." Hangga’t mayroong pag-iisip at kakayahan kahit pupugak-pugak na nga ang katawan, ibig ko pa rin na makabalik sa ating bayan, manirahan sa isang lugar na mayroong magandang tanawin at sa may bintana’y pilit aabutin ng paningin ang mga luntiang pananim at mga pilapil saka hahagurin ang huling hininga at mag-iiwan ng ngiti sa labi. That is the way I want to go at hindi sa kapiligiran ng mga dextrose at mga tunog ng kung anu-anong instrumento ng ospital. Marahil nga, ito ang aking 'pangarap' na kamatayan matapos tuparin ang mga pangarap na pinagarap ng mga anak.
P.S. Say hi to Joel and his father (for me) if you happen to meet them in Pagudpud and thank you so much for including me in your e-mail list. I really enjoy reading your articles and really commend you and your wife for how you nurtured your children (from your articles, pati buhay Saudi eh nalalaman ko din, hehehe). Salamat muli...
Paliwanag ng kulamnistang mangkokolum:
PARA maibsan ang untag at antig ng nunal sa paa, kailangan talagang ilakad. Kung ubra’y ikaladkad sa mainit na buhanginan ng aplaya sa katanghalian. O kahit pa sa baha.
Inabot ako minsan ng walang humpay na ulan sa Peter Lee’s Hongkong Tea House—sapak ang pancit canton, sepo’t beef mami nila doon—sa bunganga ng A. Mabini sa Ermita. I had to slow slog through floodwaters from there at around midnight to Welcome Rotonda via España by one in the morning.
May angking ulirat din yata ang mga binti’t paa. Kaya marahil ipinapayo ng ilang guro na bago pumasok sa walking meditation o malalim na limi habang naglalakad, kailangan munang mamihasa ang katawan sa 108 na galaw ng taiqiquan. Walking meditation ang lusong-lublob na ‘yon sa baha—nakaligtas sa lahat ng bukas na manhole at storm drains sa gilid ng kahabaan ng España.
Pero talagang kinabahan ako sa pagkakataong iyon. Baka kasi mapalipat sa sariling kuyukot ang lalawigang Albay—o alipunga sa bayag—dahil nababad nga sa may nakabukakang bukana ng Morayta. Karima-rimarim ang pagkapit sa balat ng samut-saring fungal infections na makukuha sa maruming tubig. ‘Kakatakot din ang leptospirosis o Weil disease. Tiyak na sumanib sa tubig-baha ang pamatay na ihi ng daga.
So many sights stranded in floodwaters can offer insights. Sa mga nangaunang sasakyan sa bunganga ng C. Lerma na sasalpak sa España, walang nangahas na sumulong sa baha. Bumara’t naging hadlang ang mga nasa unahan sa alinmang pangahas na sasakyan na nasa kanilang likuran. And when you’re way out in front or by some chance ahead, you can be an obstructionist by getting stalled and hogging the road in the middle of a journey. Bakit hindi na lang iligpit ang sarili sa tabi’t kailangan pang maging sagka’t sagabal sa mga pangahas o nais magtangka?
Marami ring kabataang mag-aaral ang nagkumpol sa gilid ng mga gusali’t commercial establishments, naghihintay ng paghupa ng tubig. May mangilan-ngilang pangahas o tulad kong tila musmos na magtatampisaw sa katas ng basura’t ihi ng daga, tila hindi alintana ang panganib sa kalusugan.
Sa may bandang Welcome Rotonda na ako nakasakay ng pampublikong sasakyan, may ilang matiyagang naghintay ng pasaherong mangangahas gumaygay sa baha. Ah, maraming magandang tanawing dinaanan sa baha—mga nakalilis na palda’t mga bakat na hubog ng katawan ng mga dilag.
Kuskos-gulugod ng patola’t umaatikabong kaskas-kiskis-kuskos ng panghilod ang sinapit ng buong katawan, lalo na ang mga kubling singit at sulok na mga lupi ng balat nang makarating sa sariling tahanan. Makailang ulit na nagsabon. Ilang ulit na nagbanlaw. Kahit siguro sanlinggo’y ubrang hindi muna maligo.
Saka sumalagmak sa higaan, kapiling ng maybahay at kagyat na nakatulog sa pagod. Enjoy na enjoy sa pinagdaanan—inner city travels can become instant travails.
Kaunting kuwalta lang naman ang kailangan para gumalugad sa mga marikit na lupalop sa bansa. Malimit na mas malaki ang sukli sa matutuklasan saanman, at ganoo’t ganoon nga ang aming nakakagiliwan—idagdag na natin ang land prospecting at pananaliksik sa paligid na gaya sa gawi ng natural historian na Loren Eiseley, “man is an expression of his landscape.”
Kaunti lang ang gugulin para magtamasa ng kasiyahan sa mga mumunting bagay sa ating bansa and if we can’t enjoy the wee things, we can’t enjoy the great things. Or if we can’t parlay small resources for purposeful enjoyment, we similarly can’t throw huge sums for great enjoyment.
"SAPOL mo lahat ang katwiran ng mga nangingibang bayan. Todong trabaho at babalik sa inang bayan kapag di na makayanan at doo’y hihintayin ang kamatayan, bakit nga kaya ganon? Ito ba’y isang pangarap? Isang pangarap kung papaano sasalubungin ang sariling kamatayan? I have been imagining and had put myself in that situation. Sabi ko sa sarili at sa aking ginang, "ayaw kong mamatay sa ibang bayan." Hangga’t mayroong pag-iisip at kakayahan kahit pupugak-pugak na nga ang katawan, ibig ko pa rin na makabalik sa ating bayan, manirahan sa isang lugar na mayroong magandang tanawin at sa may bintana’y pilit aabutin ng paningin ang mga luntiang pananim at mga pilapil saka hahagurin ang huling hininga at mag-iiwan ng ngiti sa labi. That is the way I want to go at hindi sa kapiligiran ng mga dextrose at mga tunog ng kung anu-anong instrumento ng ospital. Marahil nga, ito ang aking 'pangarap' na kamatayan matapos tuparin ang mga pangarap na pinagarap ng mga anak.
P.S. Say hi to Joel and his father (for me) if you happen to meet them in Pagudpud and thank you so much for including me in your e-mail list. I really enjoy reading your articles and really commend you and your wife for how you nurtured your children (from your articles, pati buhay Saudi eh nalalaman ko din, hehehe). Salamat muli...
Paliwanag ng kulamnistang mangkokolum
PARA maibsan ang untag at antig ng nunal sa paa, kailangan talagang ilakad. Kung ubra’y ikaladkad sa mainit na buhanginan ng aplaya sa katanghalian. O kahit pa sa baha.
Inabot ako minsan ng walang humpay na ulan sa Peter Lee’s Hongkong Tea House—sapak ang pancit canton, sepo’t beef mami nila doon—sa bunganga ng A. Mabini sa Ermita. I had to slow slog through floodwaters from there at around midnight to Welcome Rotonda via España by one in the morning.
May angking ulirat din yata ang mga binti’t paa. Kaya marahil ipinapayo ng ilang guro na bago pumasok sa walking meditation o malalim na limi habang naglalakad, kailangan munang mamihasa ang katawan sa 108 na galaw ng taiqiquan. Walking meditation ang lusong-lublob na ‘yon sa baha—nakaligtas sa lahat ng bukas na manhole at storm drains sa gilid ng kahabaan ng España.
Pero talagang kinabahan ako sa pagkakataong iyon. Baka kasi mapalipat sa sariling kuyukot ang lalawigang Albay—o alipunga sa bayag—dahil nababad nga sa may nakabukakang bukana ng Morayta. Karima-rimarim ang pagkapit sa balat ng samut-saring fungal infections na makukuha sa maruming tubig. ‘Kakatakot din ang leptospirosis o Weil disease. Tiyak na sumanib sa tubig-baha ang pamatay na ihi ng daga.
So many sights stranded in floodwaters can offer insights. Sa mga nangaunang sasakyan sa bunganga ng C. Lerma na sasalpak sa España, walang nangahas na sumulong sa baha. Bumara’t naging hadlang ang mga nasa unahan sa alinmang pangahas na sasakyan na nasa kanilang likuran. And when you’re way out in front or by some chance ahead, you can be an obstructionist by getting stalled and hogging the road in the middle of a journey. Bakit hindi na lang iligpit ang sarili sa tabi’t kailangan pang maging sagka’t sagabal sa mga pangahas o nais magtangka?
Marami ring kabataang mag-aaral ang nagkumpol sa gilid ng mga gusali’t commercial establishments, naghihintay ng paghupa ng tubig. May mangilan-ngilang pangahas o tulad kong tila musmos na magtatampisaw sa katas ng basura’t ihi ng daga, tila hindi alintana ang panganib sa kalusugan.
Sa may bandang Welcome Rotonda na ako nakasakay ng pampublikong sasakyan, may ilang matiyagang naghintay ng pasaherong mangangahas gumaygay sa baha. Ah, maraming magandang tanawing dinaanan sa baha—mga nakalilis na palda’t mga bakat na hubog ng katawan ng mga dilag.
Kuskos-gulugod ng patola’t umaatikabong kaskas-kiskis-kuskos ng panghilod ang sinapit ng buong katawan, lalo na ang mga kubling singit at sulok na mga lupi ng balat nang makarating sa sariling tahanan. Makailang ulit na nagsabon. Ilang ulit na nagbanlaw. Kahit siguro sanlinggo’y ubrang hindi muna maligo.
Saka sumalagmak sa higaan, kapiling ng maybahay at kagyat na nakatulog sa pagod. Enjoy na enjoy sa pinagdaanan—inner city travels can become instant travails.
Kaunting kuwalta lang naman ang kailangan para gumalugad sa mga marikit na lupalop sa bansa. Malimit na mas malaki ang sukli sa matutuklasan saanman, at ganoo’t ganoon nga ang aming nakakagiliwan—idagdag na natin ang land prospecting at pananaliksik sa paligid na gaya sa gawi ng natural historian na Loren Eiseley, “man is an expression of his landscape.”
Kaunti lang ang gugulin para magtamasa ng kasiyahan sa mga mumunting bagay sa ating bansa and if we can’t enjoy the wee things, we can’t enjoy the great things. Or if we can’t parlay small resources for purposeful enjoyment, we similarly can’t throw huge sums for great enjoyment.
Pagtungkab sa maratangtang, pag-untag sa Malakanyang
HINDI maiiwasang isunggab ang isipan sa peso-dollar exchange rate habang tumutungkab ng maratangtang o sand dollar sa batuhan ng bahura o coral reef. Pumapalo na kasi sa halos P40 bawat U.S. dollar ang palitan. Dapat na masulit ang P150 na ibinayad sa switchblade na pinanday daw sa Pozorrubio na nasa bahaging bulubundukin ng Pangasinan.
Kasalukuyang namamapak ng asukal-sa-tamis na chico pineras (P30 sangkilo) sa lilim ng bukana ng simbahan ng Manaoag—tanghaling tapat nang nangilin doon ang mga kasamang bakasyonistang nagmimithi ng biyayang himala. Nilapitan ako ng lalaking naglalako ng samut-saring patalim na sintabas ng kanyang katawan, sunog sa araw ang balat, pawisan, kupasin ang suot. Nag-alok ng meat cleaver. Tinanggihan.
Ilang ulit umaligid at nagpabalik-balik ang naglalako kaya nasabihang hindi man agad mapapanis o masisira ang kanyang kalakal, hirap naman siya sa pagbitbit ng mga iyon. ‘Kako’y ilapag muna niya’t inisa-isa kong damahin ang talas ng mga patalim, mula sa mga kampit na pangkusina hanggang sa switchblade, pawang bakal mula steel roller bearings ng makina. Nagkahuntahan hinggil sa katangian ng bakal na nais ko, with a just-right softness to keep an edge fused with a hardness to keep its spine. Wala pa tayo sa ganoong yugto ng materials engineering, aniko.
Kaibang sales pitch ang bitaw niya kaya napilitang humugot ng kuwalta. Aliwalas daw ang pakiramdam niya sa ‘kin. Kapag ako raw ang nagbigay ng buena-mano o good hand, nararamdaman daw niyang magiging maganda ang benta niya sa araw na ‘yon (I blessed that chap beforehand, honest, with the usual admixture of Sanskrit and Islamic mumbo-jumbo that I secretly ply to busy, working folks I bump into everyday in the precincts of Divisoria and Sta. Cruz).
Anupa’t nadagdagan ng P150 switchblade ang doble veinte nueve sa talas-sukat ng baywang. Kakabahan: the longer the waistline, the shorter the lifeline.
Sa limang piraso pa lang ng sand dollar o maratangtang na tinungkab sa batuhang bahura ng Ilog Malino sa Bolinao, Pangasinan, matutuos na P200 ang agad na naging pakinabang. Sulit din sa lasa—there’s rewarding discovery of deep orange meat enclosed by calcite shell and nest of poisoned spikes. Just a drizzle of freshly squeezed kalamansi juice and the raw meat’s savory as the tang of the sea with a hint of palatably unwashed, ah, I labia minora!
Ni hindi nga kailangan ng talim, tibay-gulugod lang ng P150 switchblade ang kinailangan sa pagtantang-tanggal sa maratangtang. Gulugod lang…
Habang ninanamnam ang linamnam ng tinungkab na maratangtang, dadaplis sa isipan ang isa pang nakalublob naman sa tubig-tabang na tanggapan ng Metropolitan Waterworks and Sewerage System—hindi yata matungkab. O walang tibay ng gulugod ang dapat magtungkab.
Naglabas ng pasya nitong Mayo 18, 2007 ang Presidential Anti-Graft Commission (PAGC) na tungkabin na’t huwag payagang makapasok sa trabahong gobyerno ang Local Water Utilities Administrator Lorenzo H. Jamora. Natukoy na nilabag niya ang alituntunin sa Republic Act No. 3019 o Anti-Graft and Corrupt Practices Act-- umalingasaw ang sansang ng may P2.7 milyong itatapon ng mga pinasukang kontrata sa pagpapagawa ng training facility para sa LWUA.
May alingasngas man o alingasaw na sumingaw, nitong Mayo 25, 2007 ay nakapagsalpak pa ng U.S. $500 milyong kontrata ang Jamora at China International Water & Electric Corp. para sa panibagong proyekto—na walang pahintulot ng NEDA, na nakantiyawan na minsan, “may $200 million ka dito.” At MWSS Administrator na ang papel ng Jamora hanggang sa ngayon.
Madalas na mahimas ang matatag na gulugod ng P150 switchblade mula Pozorrubio, Pangasinan—talagang may gulugod na pantungkab ang hamak na punyal kaysa PAGC ni Gloria Macapagal-Arroyo…
Kasalukuyang namamapak ng asukal-sa-tamis na chico pineras (P30 sangkilo) sa lilim ng bukana ng simbahan ng Manaoag—tanghaling tapat nang nangilin doon ang mga kasamang bakasyonistang nagmimithi ng biyayang himala. Nilapitan ako ng lalaking naglalako ng samut-saring patalim na sintabas ng kanyang katawan, sunog sa araw ang balat, pawisan, kupasin ang suot. Nag-alok ng meat cleaver. Tinanggihan.
Ilang ulit umaligid at nagpabalik-balik ang naglalako kaya nasabihang hindi man agad mapapanis o masisira ang kanyang kalakal, hirap naman siya sa pagbitbit ng mga iyon. ‘Kako’y ilapag muna niya’t inisa-isa kong damahin ang talas ng mga patalim, mula sa mga kampit na pangkusina hanggang sa switchblade, pawang bakal mula steel roller bearings ng makina. Nagkahuntahan hinggil sa katangian ng bakal na nais ko, with a just-right softness to keep an edge fused with a hardness to keep its spine. Wala pa tayo sa ganoong yugto ng materials engineering, aniko.
Kaibang sales pitch ang bitaw niya kaya napilitang humugot ng kuwalta. Aliwalas daw ang pakiramdam niya sa ‘kin. Kapag ako raw ang nagbigay ng buena-mano o good hand, nararamdaman daw niyang magiging maganda ang benta niya sa araw na ‘yon (I blessed that chap beforehand, honest, with the usual admixture of Sanskrit and Islamic mumbo-jumbo that I secretly ply to busy, working folks I bump into everyday in the precincts of Divisoria and Sta. Cruz).
Anupa’t nadagdagan ng P150 switchblade ang doble veinte nueve sa talas-sukat ng baywang. Kakabahan: the longer the waistline, the shorter the lifeline.
Sa limang piraso pa lang ng sand dollar o maratangtang na tinungkab sa batuhang bahura ng Ilog Malino sa Bolinao, Pangasinan, matutuos na P200 ang agad na naging pakinabang. Sulit din sa lasa—there’s rewarding discovery of deep orange meat enclosed by calcite shell and nest of poisoned spikes. Just a drizzle of freshly squeezed kalamansi juice and the raw meat’s savory as the tang of the sea with a hint of palatably unwashed, ah, I labia minora!
Ni hindi nga kailangan ng talim, tibay-gulugod lang ng P150 switchblade ang kinailangan sa pagtantang-tanggal sa maratangtang. Gulugod lang…
Habang ninanamnam ang linamnam ng tinungkab na maratangtang, dadaplis sa isipan ang isa pang nakalublob naman sa tubig-tabang na tanggapan ng Metropolitan Waterworks and Sewerage System—hindi yata matungkab. O walang tibay ng gulugod ang dapat magtungkab.
Naglabas ng pasya nitong Mayo 18, 2007 ang Presidential Anti-Graft Commission (PAGC) na tungkabin na’t huwag payagang makapasok sa trabahong gobyerno ang Local Water Utilities Administrator Lorenzo H. Jamora. Natukoy na nilabag niya ang alituntunin sa Republic Act No. 3019 o Anti-Graft and Corrupt Practices Act-- umalingasaw ang sansang ng may P2.7 milyong itatapon ng mga pinasukang kontrata sa pagpapagawa ng training facility para sa LWUA.
May alingasngas man o alingasaw na sumingaw, nitong Mayo 25, 2007 ay nakapagsalpak pa ng U.S. $500 milyong kontrata ang Jamora at China International Water & Electric Corp. para sa panibagong proyekto—na walang pahintulot ng NEDA, na nakantiyawan na minsan, “may $200 million ka dito.” At MWSS Administrator na ang papel ng Jamora hanggang sa ngayon.
Madalas na mahimas ang matatag na gulugod ng P150 switchblade mula Pozorrubio, Pangasinan—talagang may gulugod na pantungkab ang hamak na punyal kaysa PAGC ni Gloria Macapagal-Arroyo…
Thursday, January 10, 2008
Inurirat sa ulirat ng sikmura
DINALA na pauwi ang tipak ng batong bahura na sinlapad-tambok ng pisngi ng seksing tumbong ng dilag—maghapong naghilamos iyon sa init ng araw nang masumpungan sa aplaya’t matagal na idiniin sa humihilab na sikmura. Nanuot hanggang bituka ang hiram na araw ng batong bahura. Naibsan ang hapdi ng hilab sa silahis ng init.
Habang nagtatampisaw ang mga kasama sa tubig-alat, ilang ulit naman akong pabalik-balik sa Taku Beach—sige na nga, kasilyas—upang magbuhos ng sama ng loob. Hinayupak na kilaw na talaba ang sanhi. Hindi nakayanan ng sikmura. Tatlo kami na namulutan niyon ang tinamaan. Pinakamatindi ang tama ko.
Sinadya ng tropa ang Enchanted Cave ni Manang Auring— nabungkal mula angaw na taong gulang na salansan ng bahura ang yungib na tagos sa coastal aquifer o likas na imbakan ng tubig-tabang sa baybay-dagat. Masayang naglunoy ang pangkat habang pabalik-balik pa rin ako sa Taku Beach. Umaariba pa rin ang hilab ng sikmura.
Hindi nasikmura ang kilaw na talaba. Sinikmuraan ng hilaw na talaba. Hindi nakasundo, hindi natunaw ang kinain. The raw oysters just didn’t agree with me, as we would have it in idiomatic English. Just like the cannibal who devoured his in-laws and as he suffered from a bum tummy, belched a bellyache: “They still don’t agree with me.”
The problem is alimentary, my dear. There’s indigestion—whacked out assimilation of whatever that was taken for ingestion.
Kung isasalin sa lirip ang tipak ng kaalaman, kailangan talagang himayin muna. Mga mumunting piraso na madaling maisusubo’t mangunguya nang dahan-dahan, matamang nilalasahan—hindi mabubulunan—para lubusang maisalin sa katawan. Para mapakinabangan ang taglay na kabuluhan at sustansiya.
Now we call that information chunking— know-how, know-why, know-what dealt out in easy-to-chew bite-size tidbits. Madaling nguya-nguyain o himay-himayin, saka unti-unting maisasalin sa sariling katawa’t magiging bahagi ng pansariling kaalaman.
Maiuugnay ito sa kakaibang kabatirang inilahad nitong 1998 sa obrang Virus Clans ni Michael Kanaly—naiimbak, nalilikom at naisasalin ang kaalaman sa pamamagitan ng protina na isinangkap sa katawan at nagiging bahagi ng genetic code o deoxyribonucleic acid (DNA). Sa madaling sabi, may ulirat na naninirahan sa utak at mayroon ding ulirat na namamahay sa sikmura.
Kumakalam ang sikmura. Kumakalampag, umaalam ang diwa. Dapat na tustusan kapwa.
Mauungkat na mga kawing ng amino acids at peptides ang bumubuo sa protina. Mga kawing na kailangan munang himayin, tilad-tilarin. Mga kawing na naglalaman ng kaalaman na maisasalin sa laman ng katawan. Kaya napapailing habang tukop ang sikmura— hindi nakayanan ng ulirat ang information overload mula hinayupak na talabang kinilaw. Hinigop na’t isinalang sa bituka pero hindi nga naatim ng sikmura.
Pero hindi ito nangangahulugang itatakwil na natin ang kaalaman mula sa malinamnam na laman ng talaba—na pampalambot man ng ilalabas na sama ng loob, pampatigas naman ng singkapan at pampagana pa nga sa pakikipaglaro ng bedminton.
Babalik-balikan pa rin ang paglantak sa lintek na talaba. Parang paksa ng kaalaman na hindi man naunawa o natunaw at lubusang naisalin sa isang pagkakataon, muli’t muling lalantakan at hihimayin sa iba pang pagkakataon.
Ayoko namang magtiis na lang sa oyster sauce para ibahog sa pinasingawang usbong ng asparagus o ihalo sa mga tangkay at dahon ng kangkong.
Mas madaling maunawa ang nilalaman na maisasalin sa laman mula sa talaba. Maaatim ng sikmura. Sa kapwa na may mga kasula-sulasok na gawi’t gawa, lalo na ang mga umaastang kakandidato sa halalang panguluhan sa tu-uten o 2010, talagang mahirap nang maatim ng sikmura, pwe-he-he-he!
Habang nagtatampisaw ang mga kasama sa tubig-alat, ilang ulit naman akong pabalik-balik sa Taku Beach—sige na nga, kasilyas—upang magbuhos ng sama ng loob. Hinayupak na kilaw na talaba ang sanhi. Hindi nakayanan ng sikmura. Tatlo kami na namulutan niyon ang tinamaan. Pinakamatindi ang tama ko.
Sinadya ng tropa ang Enchanted Cave ni Manang Auring— nabungkal mula angaw na taong gulang na salansan ng bahura ang yungib na tagos sa coastal aquifer o likas na imbakan ng tubig-tabang sa baybay-dagat. Masayang naglunoy ang pangkat habang pabalik-balik pa rin ako sa Taku Beach. Umaariba pa rin ang hilab ng sikmura.
Hindi nasikmura ang kilaw na talaba. Sinikmuraan ng hilaw na talaba. Hindi nakasundo, hindi natunaw ang kinain. The raw oysters just didn’t agree with me, as we would have it in idiomatic English. Just like the cannibal who devoured his in-laws and as he suffered from a bum tummy, belched a bellyache: “They still don’t agree with me.”
The problem is alimentary, my dear. There’s indigestion—whacked out assimilation of whatever that was taken for ingestion.
Kung isasalin sa lirip ang tipak ng kaalaman, kailangan talagang himayin muna. Mga mumunting piraso na madaling maisusubo’t mangunguya nang dahan-dahan, matamang nilalasahan—hindi mabubulunan—para lubusang maisalin sa katawan. Para mapakinabangan ang taglay na kabuluhan at sustansiya.
Now we call that information chunking— know-how, know-why, know-what dealt out in easy-to-chew bite-size tidbits. Madaling nguya-nguyain o himay-himayin, saka unti-unting maisasalin sa sariling katawa’t magiging bahagi ng pansariling kaalaman.
Maiuugnay ito sa kakaibang kabatirang inilahad nitong 1998 sa obrang Virus Clans ni Michael Kanaly—naiimbak, nalilikom at naisasalin ang kaalaman sa pamamagitan ng protina na isinangkap sa katawan at nagiging bahagi ng genetic code o deoxyribonucleic acid (DNA). Sa madaling sabi, may ulirat na naninirahan sa utak at mayroon ding ulirat na namamahay sa sikmura.
Kumakalam ang sikmura. Kumakalampag, umaalam ang diwa. Dapat na tustusan kapwa.
Mauungkat na mga kawing ng amino acids at peptides ang bumubuo sa protina. Mga kawing na kailangan munang himayin, tilad-tilarin. Mga kawing na naglalaman ng kaalaman na maisasalin sa laman ng katawan. Kaya napapailing habang tukop ang sikmura— hindi nakayanan ng ulirat ang information overload mula hinayupak na talabang kinilaw. Hinigop na’t isinalang sa bituka pero hindi nga naatim ng sikmura.
Pero hindi ito nangangahulugang itatakwil na natin ang kaalaman mula sa malinamnam na laman ng talaba—na pampalambot man ng ilalabas na sama ng loob, pampatigas naman ng singkapan at pampagana pa nga sa pakikipaglaro ng bedminton.
Babalik-balikan pa rin ang paglantak sa lintek na talaba. Parang paksa ng kaalaman na hindi man naunawa o natunaw at lubusang naisalin sa isang pagkakataon, muli’t muling lalantakan at hihimayin sa iba pang pagkakataon.
Ayoko namang magtiis na lang sa oyster sauce para ibahog sa pinasingawang usbong ng asparagus o ihalo sa mga tangkay at dahon ng kangkong.
Mas madaling maunawa ang nilalaman na maisasalin sa laman mula sa talaba. Maaatim ng sikmura. Sa kapwa na may mga kasula-sulasok na gawi’t gawa, lalo na ang mga umaastang kakandidato sa halalang panguluhan sa tu-uten o 2010, talagang mahirap nang maatim ng sikmura, pwe-he-he-he!
Wednesday, January 09, 2008
Carpe diem
Kuwento ng anak, doodles11006@yahoo.com:
HI, hi kamusta na dyan again...How are my lovable cats doing?
I asked Aaron with regards to the PC being broken. Naayos na pala...Do not throw though the crashed hard disk as you can still retrieve the files in it, even your novel.
So far I am comfortable with the new office I am in despite being riddled still with network problems and access in the new PC. Everything went sort of, well, Engineering would not let me go still, unique daw ako susmeh...they fought over me regarding where I should be assigned....Panalo ang Instrumentation and Corrosion department after a long word war that I never really understood...Arabic kasi. Hopefully everything would be settled by then.
I caught a kangaroo rat here and tried to keep it as a pet. However, it escaped after an attempt to take pictures of it...ang cute n’ya kasi ang sarap i-cuddle. Next time hahanap ulit ako...
How are things with regards to the prices of commodities there? I am not able to monitor anything for the past few weeks due to tons of work, especially after a pipeline blew up while making a hot tap on it. Luckily no Filipino was working on it-- mostly Indians, “cheap labor” as a British co-worker called them. The department is actually questioning the reasons why was it done by the Indians
Oil here will go up again by December so brace yourselves there for more problems...It is speculated to go up to $200 per barrel
We have quite a lot of lively discussions here, especially about economics, with my British neighbors. I have acquired their accent already because of it. Tea anyone…?.Maryosefff
Tugon ng ama, noqualmasabomb@yahoo.com:
PINAGKRUS na lang ang hintuturo’t hinlalato saka inilagay ang soft-shelled turtle sa ating burnay na tinggalan ng tubig-ulan—at pangitlugan ng mga tutubi sa ating bakuran. Ubos tiyak ang mga magbabanyuhay na supling ng tutubi, nymphs sa English. iyon lang ang malalantakang pagkain ng naturang pagong, Nahuli iyon ni Erap-- sumama nang minsang pinaghakot ko ng ipot ng bulate si Arjuna sa mga dawag ng rono kalapit sa sapa, mga 50 metro ang layo sa gawing hilaga ng ating tahanan. Nito lang nakaraang panimula sa tag-ulan.
Hard-shelled turtle naman ang naunang naging alaga natin, si Gamera. Ipanghuhuli ng guppies sa sapa. Isasalin ang mga nahuli sa palamuting kawa na may tubig sa ating bakuran. Doon isasadlak si Gamera para manginain—lingguhan ang pagpapakain. Kasalo na sa pagpapakain, kailangan pang subuan si Kabbalah, ahas-tubig na naging alaga rin natin. Matapos ang mahigit santaon yata, hindi na maapuhap kung saan nagsuot si Gamera. Nakatawid-bakuran naman si Kabbalah, agad na tinaga ng nakakita.
Kailangan pang manaliksik para matukoy ang makakain ng nahuling soft-shelled turtle—na mailuluto rin pala. Turtle soup. Braised turtle with mixed vegetables in piquant sauce and nuts.
Hindi nagkamali ang sapantaha. Ubos ang dragonfly at damselfly (tutubing karayom) nymphs sa burnay. At naglaho na rin ang pagong—mainam na rin. Mahirap mangalaga ng kakaibang alaga. Kailangang tustusan ng higit pa sa pagkain.
Makailang ulit na rin akong nakahuli ng bayagbag at hunyango sa Antipolo, Nakakatuwa ang unti-unting pagpapalit-kulay nitong mga kaanak ng iguana at bayawak. Matagal na ang ilang sandali na hihimas-himasin ang nahuli. Saka pakakawalan. Sapat nang hindi nakaligtas ang mapanlinlang na pagpapalit-kulay sa mapanuring paningin. Tama nang napatunayan na mas maliksi’t may taglay ding ilap ang kamay na isinunggab sa kanila—ni wala nang balak na putulan ng buntot bago pawalan ang hunyango para gawing mala-tagabulag na agimat.
Aba’y magugol sa panahon ang maghagilap sa parang ng lukton, tipaklong, sitsiritsit at anumang kulisap para tustusan ng pagkain ang hunyango.
Matatandaan mo marahil na ilang ulit tayong nanlambat ng susuwi sa ilog sa paanan ng Sierra Madre. Parang miniature swordfish. At balak nating ipagbili sa mga kalaro’t kamag-aaral ninyo na mahilig mag-alaga ng isda. Kahit masiba sa detritus at samut-saring himaymay ng layak ang susuwi, lagi’t laging patay na ang mga nahuli natin pagsapit sa ating bahay. Tiyak na hindi natustusan ang biological oxygen demand ng susuwi sa pinaglagyan. Maaaring hindi rin nakayanan ang mahabang biyahe mula paanan ng bundok patungo sa siyudad—mas maselan nga ang susuwi kaysa guppy.
May kariktan sa katiyakan ng banayad na usad ng king cobra—mahigit dalawang dipa ang haba ng nasubaybayan ko sa isang panhik sa Makiling. May kakaibang kinang ng ginto ang mga kaliskis, nakakaganyak na bihagin, dalhin sa pamamahay, itampok sa kulungang salamin at ipagparangalan.
Napansin mo rin siguro na kahit ang mga pinupol nating tilaTeflon-coated na bulaklak ng jade vine—endangered species pala ‘to—sa liblib na dawag ng Makiling, mabilis na maluoy kahit pa ingatan nang husto. They won’t be in their element when we take them, bring ‘em to our habitat.
May lagda ng Maykapal ang bawat marikit na anyo ng buhay sa kalikasan. Mas masugid pa tayo sa pag-uusisa at pagsisiyasat—tahasan nga nating nabibihag, nahuhuli’t naihahawla. We’re deadlier predators. Pero hangad din nating lagdaan tayo ng karikatan sa kamay ng Maykapal
Natitiyak kong hindi ka maiinip diyan sa Dammam. Pati ang mga lagda ng kariktan ng Maykapal sa mga mumunting nilalang ay nasusunggaban mo’t nahahawakan.
Kung anu-anong masasayang gunita na naranasan mo sa Sierra Madre, Makiling at mga dawag na ating tinahak noon—bumubulwak na batis pa rin hanggang sa ngayon. Napitas sa kakaibang bunga ng kukurbita sa disyerto, nasipat mo sa sea urchin sa Arabian Gulf, nahimas sa nahuling kangaroo rat.
We may gather thought in huge bales and bundles but we really give life to thoughts in the minuscule details.
HI, hi kamusta na dyan again...How are my lovable cats doing?
I asked Aaron with regards to the PC being broken. Naayos na pala...Do not throw though the crashed hard disk as you can still retrieve the files in it, even your novel.
So far I am comfortable with the new office I am in despite being riddled still with network problems and access in the new PC. Everything went sort of, well, Engineering would not let me go still, unique daw ako susmeh...they fought over me regarding where I should be assigned....Panalo ang Instrumentation and Corrosion department after a long word war that I never really understood...Arabic kasi. Hopefully everything would be settled by then.
I caught a kangaroo rat here and tried to keep it as a pet. However, it escaped after an attempt to take pictures of it...ang cute n’ya kasi ang sarap i-cuddle. Next time hahanap ulit ako...
How are things with regards to the prices of commodities there? I am not able to monitor anything for the past few weeks due to tons of work, especially after a pipeline blew up while making a hot tap on it. Luckily no Filipino was working on it-- mostly Indians, “cheap labor” as a British co-worker called them. The department is actually questioning the reasons why was it done by the Indians
Oil here will go up again by December so brace yourselves there for more problems...It is speculated to go up to $200 per barrel
We have quite a lot of lively discussions here, especially about economics, with my British neighbors. I have acquired their accent already because of it. Tea anyone…?.Maryosefff
Tugon ng ama, noqualmasabomb@yahoo.com:
PINAGKRUS na lang ang hintuturo’t hinlalato saka inilagay ang soft-shelled turtle sa ating burnay na tinggalan ng tubig-ulan—at pangitlugan ng mga tutubi sa ating bakuran. Ubos tiyak ang mga magbabanyuhay na supling ng tutubi, nymphs sa English. iyon lang ang malalantakang pagkain ng naturang pagong, Nahuli iyon ni Erap-- sumama nang minsang pinaghakot ko ng ipot ng bulate si Arjuna sa mga dawag ng rono kalapit sa sapa, mga 50 metro ang layo sa gawing hilaga ng ating tahanan. Nito lang nakaraang panimula sa tag-ulan.
Hard-shelled turtle naman ang naunang naging alaga natin, si Gamera. Ipanghuhuli ng guppies sa sapa. Isasalin ang mga nahuli sa palamuting kawa na may tubig sa ating bakuran. Doon isasadlak si Gamera para manginain—lingguhan ang pagpapakain. Kasalo na sa pagpapakain, kailangan pang subuan si Kabbalah, ahas-tubig na naging alaga rin natin. Matapos ang mahigit santaon yata, hindi na maapuhap kung saan nagsuot si Gamera. Nakatawid-bakuran naman si Kabbalah, agad na tinaga ng nakakita.
Kailangan pang manaliksik para matukoy ang makakain ng nahuling soft-shelled turtle—na mailuluto rin pala. Turtle soup. Braised turtle with mixed vegetables in piquant sauce and nuts.
Hindi nagkamali ang sapantaha. Ubos ang dragonfly at damselfly (tutubing karayom) nymphs sa burnay. At naglaho na rin ang pagong—mainam na rin. Mahirap mangalaga ng kakaibang alaga. Kailangang tustusan ng higit pa sa pagkain.
Makailang ulit na rin akong nakahuli ng bayagbag at hunyango sa Antipolo, Nakakatuwa ang unti-unting pagpapalit-kulay nitong mga kaanak ng iguana at bayawak. Matagal na ang ilang sandali na hihimas-himasin ang nahuli. Saka pakakawalan. Sapat nang hindi nakaligtas ang mapanlinlang na pagpapalit-kulay sa mapanuring paningin. Tama nang napatunayan na mas maliksi’t may taglay ding ilap ang kamay na isinunggab sa kanila—ni wala nang balak na putulan ng buntot bago pawalan ang hunyango para gawing mala-tagabulag na agimat.
Aba’y magugol sa panahon ang maghagilap sa parang ng lukton, tipaklong, sitsiritsit at anumang kulisap para tustusan ng pagkain ang hunyango.
Matatandaan mo marahil na ilang ulit tayong nanlambat ng susuwi sa ilog sa paanan ng Sierra Madre. Parang miniature swordfish. At balak nating ipagbili sa mga kalaro’t kamag-aaral ninyo na mahilig mag-alaga ng isda. Kahit masiba sa detritus at samut-saring himaymay ng layak ang susuwi, lagi’t laging patay na ang mga nahuli natin pagsapit sa ating bahay. Tiyak na hindi natustusan ang biological oxygen demand ng susuwi sa pinaglagyan. Maaaring hindi rin nakayanan ang mahabang biyahe mula paanan ng bundok patungo sa siyudad—mas maselan nga ang susuwi kaysa guppy.
May kariktan sa katiyakan ng banayad na usad ng king cobra—mahigit dalawang dipa ang haba ng nasubaybayan ko sa isang panhik sa Makiling. May kakaibang kinang ng ginto ang mga kaliskis, nakakaganyak na bihagin, dalhin sa pamamahay, itampok sa kulungang salamin at ipagparangalan.
Napansin mo rin siguro na kahit ang mga pinupol nating tilaTeflon-coated na bulaklak ng jade vine—endangered species pala ‘to—sa liblib na dawag ng Makiling, mabilis na maluoy kahit pa ingatan nang husto. They won’t be in their element when we take them, bring ‘em to our habitat.
May lagda ng Maykapal ang bawat marikit na anyo ng buhay sa kalikasan. Mas masugid pa tayo sa pag-uusisa at pagsisiyasat—tahasan nga nating nabibihag, nahuhuli’t naihahawla. We’re deadlier predators. Pero hangad din nating lagdaan tayo ng karikatan sa kamay ng Maykapal
Natitiyak kong hindi ka maiinip diyan sa Dammam. Pati ang mga lagda ng kariktan ng Maykapal sa mga mumunting nilalang ay nasusunggaban mo’t nahahawakan.
Kung anu-anong masasayang gunita na naranasan mo sa Sierra Madre, Makiling at mga dawag na ating tinahak noon—bumubulwak na batis pa rin hanggang sa ngayon. Napitas sa kakaibang bunga ng kukurbita sa disyerto, nasipat mo sa sea urchin sa Arabian Gulf, nahimas sa nahuling kangaroo rat.
We may gather thought in huge bales and bundles but we really give life to thoughts in the minuscule details.
'Kagutom... 'Kainggit... 'Kainis...
Liham ng anak:
MY mouth waters just reading of what you bought from Bolinao. Daing here is considered gold....tuyo as platinum and bagoong as diamond...maryoseff. Such commodities are hard to come by. ‘Kagutom...’Kainggit....’Kainis.
Winter here is far from over. We built a heater out of spare parts taken from an old air con so as to dump my complaints of cold-as-hell days. I’m already 130 pounds and still gaining. Joy wants me to keep it under 135 lbs so as to maintain my current build. I sent her a half naked picture of me for her to assess if it’s pleasing enough for her. OK na pwede!!! Yum yum! It’s a good thing my body was already sculpted (due to fetching cow dung and river rocks for our house and garden then), my chest became more prominent and my shoulders broader. My legs are getting stronger as I can do prison squats without pain in my legs when standing up.. Your exercise regimen paid off. But I still need more workouts as I cannot kick as high as I could before.
I’m looking for Doctor Wong’s sulfur soap here as remedy for my back acne...(Aaron has the same problem too...) How are my cats...ibinalik na ba si Bonyat? Pusa ko ‘yun.... Aaron told me that there were four of them that celebrated New Year, andu’n daw si Raymund ang nobyo ni Angeli. Kumusta naman ‘yung dalawa? Have you seen “30 Days of Night,” watch it. I recommend it since it’s an adaptation of the book pati na rin ‘yung “I Am Legend” ni Will Smith....it’s a remake of the apocalyptic movie “The Last Man on Earth” and the “Omega Man” which starred Charlton Heston...asteeeg. An H.P Lovecraft based movie will come out soon ‘kalimutan ko title eh.....asteeg din.. hinihintay ko mapirata sa Internet site na pinapanooran ko ng movies ha-ha-ha...Ingats and Happy New Year!
Tugon ng amang Kulamnista,
PAST Noel’s midnight feast, I asked your mom to fry me some tunsoy, the sun-baked platinum fish you speak of in those Middle Eastern precincts. I just love the sound of that sardine specie—tung hsui or water vessel that pumps up a bit of irony, tuyo nga kasi. I had some allowed wallowing in a puddle of palm sugar vinegar with crushed chilies, re-hydrated flesh pried off tidbit after wee bit and eaten a la instant sushi wrapped in steaming fragrant rice. Divine!
And I had to explain at length to a pair of masseuses over at Bing’s Beach Resort in Barangay Patar, Bolinao in Pangasinan that such humble pleasures as rice, fish, and a cornucopia of greens adorning their tables can bless ‘em with better health and well-being than a diet of beef, pork, and poultry.
Even bits of bagoong that have been worked over by lactic acid bacteria becomes diamond boon—the fish protein content had turned up pre-digested, the long peptide chains snipped shorter for easier ingestion and assimilation in the body. Juicy steaks, pork chops, and honey-glazed chicken drumsticks proffer too-long protein chains that the guts have a tough time snipping in snippets for easy bio-availability.
Ah, we do a bit of pickling with vinegar and condiments on milkfish flesh with the same alimentary end—to allow a bit of fermentation, nudging zillions of helpful bacteria to unleash their acids and snip peptide chains to bio-available lengths.
True, balaw-balaw or burong isda smells hellish like unwashed nether labia but the protein content in the fish is ready-to-ingest in the gut lining. Mabilis na naisasalin at napapakinabangan sa katawan.
(Parang nakikita mo siguro kung paano ako magbigay ng lecture, he-he-he.)
The masseuses were insisting that they work me over, probably what “Hello Garci” did kneading poll figures to foist up a winning edge. Then I had to explain some more that the nearby pounding sounding surf had kept me awash inside out with negative ions. That had recharged me many times over and I may just return their compliment, kneading their figures thoroughly if that pleases ‘em—nah, I’m not charging a cent for that.
Remember: We slept beside streams and flowing water in the Sierra Madre and Makiling to allow our bodies to soak up the negative ions—mystics, hermits, and certain people versed in arcane arts do the same. Charge up and refresh.
Teka, the explosive force in hand and foot blows are generated by iremi or the turning of the entire body as such blows are delivered. Hindi naman kailangan talaga ng mataas na tadyak, kahit pa magandang tingnan. Kailangan: igkas-sa-bilis na tadyak.
Teka uli, pakibigay naman sa ‘kin ang URL ng website na ‘yan na pinapanooran mo ng pelikula.
MY mouth waters just reading of what you bought from Bolinao. Daing here is considered gold....tuyo as platinum and bagoong as diamond...maryoseff. Such commodities are hard to come by. ‘Kagutom...’Kainggit....’Kainis.
Winter here is far from over. We built a heater out of spare parts taken from an old air con so as to dump my complaints of cold-as-hell days. I’m already 130 pounds and still gaining. Joy wants me to keep it under 135 lbs so as to maintain my current build. I sent her a half naked picture of me for her to assess if it’s pleasing enough for her. OK na pwede!!! Yum yum! It’s a good thing my body was already sculpted (due to fetching cow dung and river rocks for our house and garden then), my chest became more prominent and my shoulders broader. My legs are getting stronger as I can do prison squats without pain in my legs when standing up.. Your exercise regimen paid off. But I still need more workouts as I cannot kick as high as I could before.
I’m looking for Doctor Wong’s sulfur soap here as remedy for my back acne...(Aaron has the same problem too...) How are my cats...ibinalik na ba si Bonyat? Pusa ko ‘yun.... Aaron told me that there were four of them that celebrated New Year, andu’n daw si Raymund ang nobyo ni Angeli. Kumusta naman ‘yung dalawa? Have you seen “30 Days of Night,” watch it. I recommend it since it’s an adaptation of the book pati na rin ‘yung “I Am Legend” ni Will Smith....it’s a remake of the apocalyptic movie “The Last Man on Earth” and the “Omega Man” which starred Charlton Heston...asteeeg. An H.P Lovecraft based movie will come out soon ‘kalimutan ko title eh.....asteeg din.. hinihintay ko mapirata sa Internet site na pinapanooran ko ng movies ha-ha-ha...Ingats and Happy New Year!
Tugon ng amang Kulamnista,
PAST Noel’s midnight feast, I asked your mom to fry me some tunsoy, the sun-baked platinum fish you speak of in those Middle Eastern precincts. I just love the sound of that sardine specie—tung hsui or water vessel that pumps up a bit of irony, tuyo nga kasi. I had some allowed wallowing in a puddle of palm sugar vinegar with crushed chilies, re-hydrated flesh pried off tidbit after wee bit and eaten a la instant sushi wrapped in steaming fragrant rice. Divine!
And I had to explain at length to a pair of masseuses over at Bing’s Beach Resort in Barangay Patar, Bolinao in Pangasinan that such humble pleasures as rice, fish, and a cornucopia of greens adorning their tables can bless ‘em with better health and well-being than a diet of beef, pork, and poultry.
Even bits of bagoong that have been worked over by lactic acid bacteria becomes diamond boon—the fish protein content had turned up pre-digested, the long peptide chains snipped shorter for easier ingestion and assimilation in the body. Juicy steaks, pork chops, and honey-glazed chicken drumsticks proffer too-long protein chains that the guts have a tough time snipping in snippets for easy bio-availability.
Ah, we do a bit of pickling with vinegar and condiments on milkfish flesh with the same alimentary end—to allow a bit of fermentation, nudging zillions of helpful bacteria to unleash their acids and snip peptide chains to bio-available lengths.
True, balaw-balaw or burong isda smells hellish like unwashed nether labia but the protein content in the fish is ready-to-ingest in the gut lining. Mabilis na naisasalin at napapakinabangan sa katawan.
(Parang nakikita mo siguro kung paano ako magbigay ng lecture, he-he-he.)
The masseuses were insisting that they work me over, probably what “Hello Garci” did kneading poll figures to foist up a winning edge. Then I had to explain some more that the nearby pounding sounding surf had kept me awash inside out with negative ions. That had recharged me many times over and I may just return their compliment, kneading their figures thoroughly if that pleases ‘em—nah, I’m not charging a cent for that.
Remember: We slept beside streams and flowing water in the Sierra Madre and Makiling to allow our bodies to soak up the negative ions—mystics, hermits, and certain people versed in arcane arts do the same. Charge up and refresh.
Teka, the explosive force in hand and foot blows are generated by iremi or the turning of the entire body as such blows are delivered. Hindi naman kailangan talaga ng mataas na tadyak, kahit pa magandang tingnan. Kailangan: igkas-sa-bilis na tadyak.
Teka uli, pakibigay naman sa ‘kin ang URL ng website na ‘yan na pinapanooran mo ng pelikula.
Talampakan o talaan ng mga niyapakan
YAKAP ng yapak na paa ang suson-susong salansan ng mga butil-buhangin sa dalampasigang nakaharap sa katimugan ng Dagat China, nakaungaong sa walang humpay na dagundong ng hangin at along rumaragasa sa paanan.
Nakasalubong ang isang Koreano sa baybay na saklaw ng Bing’s Beach Resort—18 kilometro ang layo sa bayan, nakalatag sa aplaya ng Barangay Patar, Bolinao sa Pangasinan. Hawak-hawak, tinitimbang sa magkabilang kamay ang ilang tipak ng pinulot na batong bahura o coral stone.
Sumalampak siya ng upo sa buhanginan. Isa-isang sinipat ang kanyang nalikom. Mataman ang pagsipat, parang may inaarok na kung ano sa galasgas ng bato. Dulo ng sundang ang singkit na mga matang marahan, buong hinahon na inihahaplos sa malikaskas na tabas ng bato.
To see the world in a splayed groin of sand… and, ah, dulcet heaven in a maiden’s candid flower… Ganoon marahil ang kanyang taimtim na paglilimi sa mga tipak ng bahura. Siya lang ang aangkin sa matutungkab-tuklas ng kanyang lirip, siya lang ang sisimsim sa anumang katas na mapipiga ng sariling isip.
Iba naman ang nakasalang sa sariling lirip. Umiiral pa rin ang pananaw agham. Kapag natipon ang tone-toneladang tipak at pira-piraso ng bahura sa dalampasigan, maaaring sunugin. Apog ang malalabi sa pinagsunugan. Mahusay na mortar ang calcite o carbonate material na sangkap din ng gulugod, bungo’t buto sa katawan. Mismong ang mga tipak ng bahura’y matatabasan sa kainamang sukat para maisalansan. Patayugin. Maititindig na matibay na tahanan. Mga bahay na bato. Ganoon ang nakikita sa nakahandog na mga tipak ng bahura, mga marikit na kalansay at bungo ng lamang-dagat sa baybayin.
Ganoon man ang humahaplos sa isip, nakahulagpos naman ang musmos sa sariling dibdib, made a few gingerly steps on wet sand then did a few cartwheels, haah… To what silly lengths we go to for the child within to romp anew, bereft of cares and concerns about bills to pay, deadlines to meet, reports to rush through, competition to crush. And maybe glutathione sessions to plunge into or liposuction operations to go under to bring back that young feeling. Bother not this child with gripes about having too little to enjoy, too much to endure.
Nah, I didn’t have to do a 15-minute headstand on the sand to feel jolts of humility cramming the cranium. The Afro-Brazilian capoeira cartwheels, one hand bearing the body’s entire weight for a heartbeat can be enough to quicken the childlike feel within. The crush of over 40 years borne in a 50 years plus body, the years flee in a fit of giggles.
Malawak ang ari-ariang lupain ni Aling Bing, bukod pa sa kanyang inot-inot na sinisinop na beach resort. Inalok pa mandin ang sumusulat nito. Baka gusto ko raw bumili ng ilang tipak—P2,500 por metro kuwadrado-- para matindigan ng kahit na kubakob lang para may babalik-balikan, bakasyunan o pamamalagian kapag retirado na sa pamamasukan sa trabaho.
Mahirap aminin na hindi makakatikim ng pagreretiro—pagsuko o pag-urong ang tahasang katuturan nito mula Español—sa ganitong uri ng hanapbuhay. Sa pagsusulat. Lagi’t lagi nang iyayapak ang paa sa lupa, burak man o buhanginan, batuhan man o putikan. Saka magsusungkit ng mga butil ng buhangin o bubog kahit tinik o salubsob na tumurok sa talampakan. Lagi nang magsisiwalat ng mga talang niyapakan o niyakap ng talampakan.
Limang kilong tipak ng bahura’t mga sigay ang bitbit ko pauwi. Kahit nasa liblib man ng kalunsuran, may maiuukol na panahon upang tukuyin ang mga natipong daigdig sa binlid na buhangin, masipat pati ang langit sa nakangangang talulot ng corales y caracoles.
Nakasalubong ang isang Koreano sa baybay na saklaw ng Bing’s Beach Resort—18 kilometro ang layo sa bayan, nakalatag sa aplaya ng Barangay Patar, Bolinao sa Pangasinan. Hawak-hawak, tinitimbang sa magkabilang kamay ang ilang tipak ng pinulot na batong bahura o coral stone.
Sumalampak siya ng upo sa buhanginan. Isa-isang sinipat ang kanyang nalikom. Mataman ang pagsipat, parang may inaarok na kung ano sa galasgas ng bato. Dulo ng sundang ang singkit na mga matang marahan, buong hinahon na inihahaplos sa malikaskas na tabas ng bato.
To see the world in a splayed groin of sand… and, ah, dulcet heaven in a maiden’s candid flower… Ganoon marahil ang kanyang taimtim na paglilimi sa mga tipak ng bahura. Siya lang ang aangkin sa matutungkab-tuklas ng kanyang lirip, siya lang ang sisimsim sa anumang katas na mapipiga ng sariling isip.
Iba naman ang nakasalang sa sariling lirip. Umiiral pa rin ang pananaw agham. Kapag natipon ang tone-toneladang tipak at pira-piraso ng bahura sa dalampasigan, maaaring sunugin. Apog ang malalabi sa pinagsunugan. Mahusay na mortar ang calcite o carbonate material na sangkap din ng gulugod, bungo’t buto sa katawan. Mismong ang mga tipak ng bahura’y matatabasan sa kainamang sukat para maisalansan. Patayugin. Maititindig na matibay na tahanan. Mga bahay na bato. Ganoon ang nakikita sa nakahandog na mga tipak ng bahura, mga marikit na kalansay at bungo ng lamang-dagat sa baybayin.
Ganoon man ang humahaplos sa isip, nakahulagpos naman ang musmos sa sariling dibdib, made a few gingerly steps on wet sand then did a few cartwheels, haah… To what silly lengths we go to for the child within to romp anew, bereft of cares and concerns about bills to pay, deadlines to meet, reports to rush through, competition to crush. And maybe glutathione sessions to plunge into or liposuction operations to go under to bring back that young feeling. Bother not this child with gripes about having too little to enjoy, too much to endure.
Nah, I didn’t have to do a 15-minute headstand on the sand to feel jolts of humility cramming the cranium. The Afro-Brazilian capoeira cartwheels, one hand bearing the body’s entire weight for a heartbeat can be enough to quicken the childlike feel within. The crush of over 40 years borne in a 50 years plus body, the years flee in a fit of giggles.
Malawak ang ari-ariang lupain ni Aling Bing, bukod pa sa kanyang inot-inot na sinisinop na beach resort. Inalok pa mandin ang sumusulat nito. Baka gusto ko raw bumili ng ilang tipak—P2,500 por metro kuwadrado-- para matindigan ng kahit na kubakob lang para may babalik-balikan, bakasyunan o pamamalagian kapag retirado na sa pamamasukan sa trabaho.
Mahirap aminin na hindi makakatikim ng pagreretiro—pagsuko o pag-urong ang tahasang katuturan nito mula Español—sa ganitong uri ng hanapbuhay. Sa pagsusulat. Lagi’t lagi nang iyayapak ang paa sa lupa, burak man o buhanginan, batuhan man o putikan. Saka magsusungkit ng mga butil ng buhangin o bubog kahit tinik o salubsob na tumurok sa talampakan. Lagi nang magsisiwalat ng mga talang niyapakan o niyakap ng talampakan.
Limang kilong tipak ng bahura’t mga sigay ang bitbit ko pauwi. Kahit nasa liblib man ng kalunsuran, may maiuukol na panahon upang tukuyin ang mga natipong daigdig sa binlid na buhangin, masipat pati ang langit sa nakangangang talulot ng corales y caracoles.
Umamin ka na nga Dennis T!
MALAKI ang kinalaman ni DennisT. Tinio sa sulating ito—lalo pa’t bubusinahan ng eskandalo. Tiyak na puputaktihin. Kukuyugin sa basa.
Babasahin talaga ng mga malalansi’t malilinlang. Si Dennis T. Tinio. O kahit pa si Dennis F. Fetalino, ang matalik na kasabwat namin sa pagtungga na talagang pakay namin? Baka ang titik na kasunod ng pangalang Dennis ay tungga, tinggil o tarugo. O thrilling taunting—para double T. Bahala na kayo batay sa inyong pihikang panlasa at taglay na libog na pilit huhulagpos, ipagbawal man ang kalayaan sa pamamahayag kahit pa pangalawang pinakamapanganib na lupalop sa mundo ang Pilipinas para sa karaniwang peryodista.
Wala na kaming balak humingi ng paumanhin. Talagang parang samputol na bulate o sampirasong hita pinilas mula palaka ang itinuhog sa taga’t ipinain para maipukol sa tubig ng anumang sapa’t dumugin ng mabibingwit na isda—isda venereal, oops, venerable sort of reader who plugs what’s between the ears with life-and-death matters of tripe and trivia.
At kawan-kawan ang ganoong isda—isdagukan man sa tuktok ang mga ‘yan, talagang hindi matatauhan. Kaya kailangang linlangin. Lansihin. Ipadamba sa mga tiyanakis na manyakis at tikbalang.
Mabuti na ang ganitong pamimingwit kaysa naman kuryentehin para mangisay sa hirap. O buhusan ng lason ang nilalanguyan nila para lumutang. O paputukan ng dinamita—para magkaluray-luray at madaling magamit na sangkap sa bagoong na isda.
Nananaghili na kasi kami sa mga pinakasikat, pinakasusubaybayang nagsusulat ng pitak sa buong Pilipinas, pati na sa overseas Filipino community—talagang matindi ang global following. They rule… rulers they… straight edge nga pala ang isa pang tawag sa ruler at hindi yata puwede ang crooked ruler, hindi tuwid o sali-saliwang panukat ng haba’t layo na karaniwang gamit sa ruler. We’ll have no measure of where we’re going and what distance we’ve covered.
Dapat na ngang baklasin mula sa mga pahinang panlibangan ang kanilang pitak, at ipagkudkuran—that’s the sexy action done when scraping meat off a mature coconut—ang hilatsa ng pagmumukha’t pagsusulat sa opinion-editorial page, hey, this is what the whole country has come to. Maybe it’s not getting properly laid or licked or plumbed at the G spot but come, come, come this way it did.
Hindi pa ginagawa ang ganoong mapangahas na hakbang. Pero napapanahon na ang ganito. Aminin na natin ang tinutungo ng umiiral na kalarakan. Let the blonde lead the non-blondes!
Tuwing maaanyayahan ang umaararo sa pitak na ito para magpanayam sa mga sumisibol na manunulat, tiyak na ibubulatlat sa kanila ang ganitong makawarat-panties na kalagayan ng panulatan at pag-uulat sa bansa.
Saka ipagdidiinan na para bang bumabarukbok at sumapit sa yugto na pinuputukan na ng kinikimkim sa kalooban: Kailangan nang umangkop sa hilig ng mas malaking bilang ng mambabasa—na hindi maglalawa ni manlalagkit ang hinaharap kung hindi ikakalikot ang sulatin sa mga nakalublob o iniluklok sa pelikula’t panoorin sa TV.
Kailangang ibigay ang hilig ng balana.
Kahit pa si Dr. Jose Rizal ang sumulpot sa panahon ngayon, kailangan ng mas matinding kalibugan at alimbukay-alimuom ng showbiz. Ipaloob sa Noli Me Tangnaire at El Filibustiriktitimo. Para pansinin kahit konti lang. Huwag umasa na may mapupukaw ang kamalayan. O babangon sa himlayan. Huwag asahan ang pagkulo ng himagsikan.
Kawawa lang si Rizal—ilalampaso lang siya nina Dr. Vicky Belo at Pie Calayan. Pero meron pa ba siyang pakinabang sa ngayon?
Aminin Dennis T. Tinio!
Babasahin talaga ng mga malalansi’t malilinlang. Si Dennis T. Tinio. O kahit pa si Dennis F. Fetalino, ang matalik na kasabwat namin sa pagtungga na talagang pakay namin? Baka ang titik na kasunod ng pangalang Dennis ay tungga, tinggil o tarugo. O thrilling taunting—para double T. Bahala na kayo batay sa inyong pihikang panlasa at taglay na libog na pilit huhulagpos, ipagbawal man ang kalayaan sa pamamahayag kahit pa pangalawang pinakamapanganib na lupalop sa mundo ang Pilipinas para sa karaniwang peryodista.
Wala na kaming balak humingi ng paumanhin. Talagang parang samputol na bulate o sampirasong hita pinilas mula palaka ang itinuhog sa taga’t ipinain para maipukol sa tubig ng anumang sapa’t dumugin ng mabibingwit na isda—isda venereal, oops, venerable sort of reader who plugs what’s between the ears with life-and-death matters of tripe and trivia.
At kawan-kawan ang ganoong isda—isdagukan man sa tuktok ang mga ‘yan, talagang hindi matatauhan. Kaya kailangang linlangin. Lansihin. Ipadamba sa mga tiyanakis na manyakis at tikbalang.
Mabuti na ang ganitong pamimingwit kaysa naman kuryentehin para mangisay sa hirap. O buhusan ng lason ang nilalanguyan nila para lumutang. O paputukan ng dinamita—para magkaluray-luray at madaling magamit na sangkap sa bagoong na isda.
Nananaghili na kasi kami sa mga pinakasikat, pinakasusubaybayang nagsusulat ng pitak sa buong Pilipinas, pati na sa overseas Filipino community—talagang matindi ang global following. They rule… rulers they… straight edge nga pala ang isa pang tawag sa ruler at hindi yata puwede ang crooked ruler, hindi tuwid o sali-saliwang panukat ng haba’t layo na karaniwang gamit sa ruler. We’ll have no measure of where we’re going and what distance we’ve covered.
Dapat na ngang baklasin mula sa mga pahinang panlibangan ang kanilang pitak, at ipagkudkuran—that’s the sexy action done when scraping meat off a mature coconut—ang hilatsa ng pagmumukha’t pagsusulat sa opinion-editorial page, hey, this is what the whole country has come to. Maybe it’s not getting properly laid or licked or plumbed at the G spot but come, come, come this way it did.
Hindi pa ginagawa ang ganoong mapangahas na hakbang. Pero napapanahon na ang ganito. Aminin na natin ang tinutungo ng umiiral na kalarakan. Let the blonde lead the non-blondes!
Tuwing maaanyayahan ang umaararo sa pitak na ito para magpanayam sa mga sumisibol na manunulat, tiyak na ibubulatlat sa kanila ang ganitong makawarat-panties na kalagayan ng panulatan at pag-uulat sa bansa.
Saka ipagdidiinan na para bang bumabarukbok at sumapit sa yugto na pinuputukan na ng kinikimkim sa kalooban: Kailangan nang umangkop sa hilig ng mas malaking bilang ng mambabasa—na hindi maglalawa ni manlalagkit ang hinaharap kung hindi ikakalikot ang sulatin sa mga nakalublob o iniluklok sa pelikula’t panoorin sa TV.
Kailangang ibigay ang hilig ng balana.
Kahit pa si Dr. Jose Rizal ang sumulpot sa panahon ngayon, kailangan ng mas matinding kalibugan at alimbukay-alimuom ng showbiz. Ipaloob sa Noli Me Tangnaire at El Filibustiriktitimo. Para pansinin kahit konti lang. Huwag umasa na may mapupukaw ang kamalayan. O babangon sa himlayan. Huwag asahan ang pagkulo ng himagsikan.
Kawawa lang si Rizal—ilalampaso lang siya nina Dr. Vicky Belo at Pie Calayan. Pero meron pa ba siyang pakinabang sa ngayon?
Aminin Dennis T. Tinio!
Kapag pasalubong ay ngiting magiliw, tiyak na pustiso ang ngipin
HINDI biro ang magbitbit ng pasalubong. Hindi lang kasi dalawa-tatlo katao ang kipkip sa isip, magiging pakay ng alay na nahalukay mula saanmang lupalop na pinagmulan o pinuntahan.
Kalahating kilo ang sandosenang natatanging suriso mula Alaminos, Pangasinan—tig-isang dosena ang ilalaan sa mga taong malapit sa puso saanman lumayo. Unti-unting madarama ang bigat ng hindi iilang kalahating kilo na natitipon sa sisidlang pasan sa gulugod.
Kalahating kilo ang ilang pirasong daing na boneless bangus—timplado na sa bawang, paminta’t suka. Iluluto na lang. Dadagdagan pa ang dagan ng bigat na pasan.
Masakit ang mag-ukol ng pagmamahal. Kung saan-saan maghahagilap, lilikom ng iaalay na handog. Kalakip ng bawat handog ang hingal-hagok-hapdi ng balikat, bisig, at gulugod.
Hindi na alintana ang ginugol na kuwalta, lagi’t lagi namang may kikitain sa walang humpay na daloy ng gawain. Gagaang ang lukbutan. Bumibigat naman ang samut-saring bitbitin o pasaning pasalubong. Parang penitensiya. Parang parusa.
Dumaan na tayo sa ganitong karanasan noon pa man. Listo ang tingin, ginagalugad, at tinatahip ng tanaw ang mga nakahanay na bagay-bagay sa paligid. Tiyak na may mahahagip, may masisilang inakay ang matang-lawin. Kaya marahil nakagiliwan natin ang pag-aalaga ng napakaraming pusa—bawat isa’y natatangi ang katangian at paraan ng pananaliksik, walang patid ni hibas na halungkat-tuklas sa bawat bagay sa paligid.
Kakaibang bulaklak, kakatwang palumpon o tangkay ng halaman. Ilang pumpon ng digman, ilang bungkos ng talbos ng pako mula sa ilog sa paanan ng Sierra Madre. Ilang punggok na pinya mula sa nadaanang taniman, ilang dakot na bunga ng lipote’t buto ng nutmeg mula dawag ng Makiling. Ilang kipil na bulaklak ng jade vine.
You’d think sometimes that things like these we bothered and paid mind to bring home can be priceless relics of our passage into uncharted landscapes and broad horizons we dared explore.
Napakaraming ulit na nag-uwi tayo ng mga pumpon ng bulaklak at bunga ng kalug-kalog na pinupol sa parang. Ni hindi nga pinapansin ‘yon ng mga baka’t kalabaw doon, kayo lang ang nag-ukol ng pansin. May isang pagkakataon na namingwit tayo noon ng kalahating sako ng palakang bukid—tugak na paborito ng tagak. Ilang oras din ang nagugol sa pamimingwit. Hindi naman pala alam ihanda ng bathaluman sa ating tahanan. Pinakawalan ang kalahating sakong palaka. Talunan kung saan-saang sulok ng ating halamanan. Bundat na bundat ang dalawa nating pusa, sila ang nagpakasawa’t nagpiyesta sa palakang sariwa—hindi na kailangan pang gawing katakam-takam na batute, adobo, sinampalukan o fricassee.
Hinahagod-hagod ko pa ang nananakit na balikat at gulugod. Naipamudmod na ang mga pasalubong sa mga kalapit ng puso’t kabuhol ng bituka’t kapilas ng hininga.
Suson-suson din ang bigat ng pasalubong na binata’t naglagda ng sakit sa kalamnan. Kahit paano, tiyak na mag-iiwan din ng kahit katiting na tuwa’t galak ang mga hinandugan ng pasalubong— marami rin sila.
We were on a commute to and from Bolinao, Pangasinan and it takes a hideously strong upper torso to bear the burden of tokens and offerings for those we hold dear.
Basta talagang gumagaan ang pakiramdam, naiibsan ang kirot ng kalamnan habang naipapamudmod ang mga bigat na pinasan.
Saka lalo yatang lumalakas-tumitibay ang balikat, bisig, tuhod, at gulugod sa mahabang singkad ng pagpasan sa mga ganoong dalahin— mga 50 kilo na naman ang pinasan… Nakayanan. Para kasi sa mga kalapit ng puso. Mga kabuhol ng bituka’t kapilas ng hininga.
Kalahating kilo ang sandosenang natatanging suriso mula Alaminos, Pangasinan—tig-isang dosena ang ilalaan sa mga taong malapit sa puso saanman lumayo. Unti-unting madarama ang bigat ng hindi iilang kalahating kilo na natitipon sa sisidlang pasan sa gulugod.
Kalahating kilo ang ilang pirasong daing na boneless bangus—timplado na sa bawang, paminta’t suka. Iluluto na lang. Dadagdagan pa ang dagan ng bigat na pasan.
Masakit ang mag-ukol ng pagmamahal. Kung saan-saan maghahagilap, lilikom ng iaalay na handog. Kalakip ng bawat handog ang hingal-hagok-hapdi ng balikat, bisig, at gulugod.
Hindi na alintana ang ginugol na kuwalta, lagi’t lagi namang may kikitain sa walang humpay na daloy ng gawain. Gagaang ang lukbutan. Bumibigat naman ang samut-saring bitbitin o pasaning pasalubong. Parang penitensiya. Parang parusa.
Dumaan na tayo sa ganitong karanasan noon pa man. Listo ang tingin, ginagalugad, at tinatahip ng tanaw ang mga nakahanay na bagay-bagay sa paligid. Tiyak na may mahahagip, may masisilang inakay ang matang-lawin. Kaya marahil nakagiliwan natin ang pag-aalaga ng napakaraming pusa—bawat isa’y natatangi ang katangian at paraan ng pananaliksik, walang patid ni hibas na halungkat-tuklas sa bawat bagay sa paligid.
Kakaibang bulaklak, kakatwang palumpon o tangkay ng halaman. Ilang pumpon ng digman, ilang bungkos ng talbos ng pako mula sa ilog sa paanan ng Sierra Madre. Ilang punggok na pinya mula sa nadaanang taniman, ilang dakot na bunga ng lipote’t buto ng nutmeg mula dawag ng Makiling. Ilang kipil na bulaklak ng jade vine.
You’d think sometimes that things like these we bothered and paid mind to bring home can be priceless relics of our passage into uncharted landscapes and broad horizons we dared explore.
Napakaraming ulit na nag-uwi tayo ng mga pumpon ng bulaklak at bunga ng kalug-kalog na pinupol sa parang. Ni hindi nga pinapansin ‘yon ng mga baka’t kalabaw doon, kayo lang ang nag-ukol ng pansin. May isang pagkakataon na namingwit tayo noon ng kalahating sako ng palakang bukid—tugak na paborito ng tagak. Ilang oras din ang nagugol sa pamimingwit. Hindi naman pala alam ihanda ng bathaluman sa ating tahanan. Pinakawalan ang kalahating sakong palaka. Talunan kung saan-saang sulok ng ating halamanan. Bundat na bundat ang dalawa nating pusa, sila ang nagpakasawa’t nagpiyesta sa palakang sariwa—hindi na kailangan pang gawing katakam-takam na batute, adobo, sinampalukan o fricassee.
Hinahagod-hagod ko pa ang nananakit na balikat at gulugod. Naipamudmod na ang mga pasalubong sa mga kalapit ng puso’t kabuhol ng bituka’t kapilas ng hininga.
Suson-suson din ang bigat ng pasalubong na binata’t naglagda ng sakit sa kalamnan. Kahit paano, tiyak na mag-iiwan din ng kahit katiting na tuwa’t galak ang mga hinandugan ng pasalubong— marami rin sila.
We were on a commute to and from Bolinao, Pangasinan and it takes a hideously strong upper torso to bear the burden of tokens and offerings for those we hold dear.
Basta talagang gumagaan ang pakiramdam, naiibsan ang kirot ng kalamnan habang naipapamudmod ang mga bigat na pinasan.
Saka lalo yatang lumalakas-tumitibay ang balikat, bisig, tuhod, at gulugod sa mahabang singkad ng pagpasan sa mga ganoong dalahin— mga 50 kilo na naman ang pinasan… Nakayanan. Para kasi sa mga kalapit ng puso. Mga kabuhol ng bituka’t kapilas ng hininga.
Taboy cinco litros
NAHAPYAWAN ang isang paring nangangaral sa isang palatuntunan sa radyo, taliwas daw sa paniniwalang Kristiyano na itaboy ang masamang espiritu sa pamamagitan ng mga paputok. Sa pakiramdam namin, talagang gunggong ang paniniwala na nabubulabog ng rebentador at mga kauri nito ang anumang maligno’t imbing espiritu.
Nairaos na rin lang ng karamihan ang kanilang kagunggungan sa pagpasok ng 2008, hindi na rin kailangang ipaliwanag ang paraan para akitin ang malas at samut-saring kunsumisyon at perhuwisyo sa pamumuhay sa pamamagitan ng-- ah, tumpak po kayo mga tunggak na torpeng bobo’t utak-pulgas na estupido—paputok.
Dapat na ipagpatuloy ang ganoong maingay, maalingasaw, masansang na nakagawian sa bawat papasok na taon upang lalo pang malublob sa sandamakmak na kahunghangan ang inyong kabuhayan—lalong mainam kung nasabugan sa inyo mismong pagpapaputok ang inyong pagmumukha’t nanghiram kayo ng mukha sa tipaklong, mas mainam kung naputol ang inyong mga daliri para hindi na magamit sa pagtuklas ng batis ng luwalhati ng bawat dilag o ang tinatawag na Graffenberg spot. Ganyan kasidhi ang taimtim na hangarin para sa inyong mga ulol.
Hindi naman siguro saliwa sa mga itinatakda ng Simbahan ang pamamaraan sa pagpapalayas ng mga diyablo’t kahila-hilakbot na espiritu na masisipat sa isang pelikula, The Exorcist ni William Peter Blatty. Wala namang rebentador, kuwitis, pla-pla, super lolo o kahit dinamita na ginamit doon para itaboy ang masamang espiritu na sumapi sa pinapelan ni Linda Blair.
Sa Constantine na pinapelan ni Keanu Reeves, ihaharap naman sa mahabang salamin ang sinapian ng masamang espiritu’t kakatkatan ng sangkatutak na panlalait ang sumapi kung gaano siya kapangit. Mapipilitang pumasok sa salamin ang kumag na espiritu. Saka babasagin ang salamin.
Kung pagtataboy ng mga espiritung hindi kanais-nais ang tahasang pakay sa pagpasok ng bawat taon, limpak-limpak sana ang delihensiya ng mga manghuhula sa gilid-gilid na gilagid ng simbahan ng Quiapo. Meron din daw silang kakayahan na magtaboy ng mga engkanto’t (oops-oops-oops hindi malaswa ‘yan, ha?) espiritung karima-rimarim bukod sa pag-alam sa magiging kapalaran—P50 lang yata per session kaya mas makakamura kaysa bumili ng sandamakmak na kuwitis.
Nang bulabugin daw ng mga hindi kanais-nais na espiritu’t laman-lupa yata ang mga trabahador na nagtitindig ng naging tahanan namin sa Bulacan—dalawa-tatlo ang inapuntahan ng lagnat sa hindi maipaliwanag na dahilan—ako ang naatasan para umareglo.
Sa pagkakatanda ko’y nagsaboy ako ng asin sa paligid. Saka nagsindi ng insenso—joss sticks na may samyo ng sampaguita. Saka sapilitang nakipag-ugnayan sa mga diyaske’t sinabihan na wala akong balak gutay-gutayin ang kanilang laman-loob kung hindi na sila mambubulabog ng mga trabahador. Napahinuhod naman at tumalima sa matinong usapan ang mga diyaske.
Sa pagkakaalam ko’y may katangiang umakit ng mga kamalasan at hindi kanais-nais na espiritu ang sansang ng pulbura’t-- teka-teka-teka baka sabihin ninyong masagwa na naman ‘to—paputok. Mga espiritung naghahatid ng maamong pasok ng magandang kapalaran at kabuhayan naman ang inaakit ng kamanyang at mga insenso na mahalimuyak ang sanghaya.
Natatandaan din namin na meron ngang Taboy’s 5 Litros sa kanto ng isang maikling kalye na nakatagos sa Isaac Peral na U.N. Avenue na ngayon at Kalye T. M. Kalaw sa Ermita, Maynila. Pulos Karen o mga nasa linya 40 yata ang makakaniig sa naturang tabuyan ng masasamang espiritu’t binago na rin yata ang pangalan, Bistro Emilio yata.
Hangad namin ang payapang taon sa mga magsasagawa ng payapa’t tiwasay na rituwal sa pagpasok ng 2008. Hangad din namin ang saganang ingay at walang humpay na sambulat ng pulbura sa buhay ng mga gunggong na maghahasik ng ingay at pulbura sa pagpasok ng 2008.
Nairaos na rin lang ng karamihan ang kanilang kagunggungan sa pagpasok ng 2008, hindi na rin kailangang ipaliwanag ang paraan para akitin ang malas at samut-saring kunsumisyon at perhuwisyo sa pamumuhay sa pamamagitan ng-- ah, tumpak po kayo mga tunggak na torpeng bobo’t utak-pulgas na estupido—paputok.
Dapat na ipagpatuloy ang ganoong maingay, maalingasaw, masansang na nakagawian sa bawat papasok na taon upang lalo pang malublob sa sandamakmak na kahunghangan ang inyong kabuhayan—lalong mainam kung nasabugan sa inyo mismong pagpapaputok ang inyong pagmumukha’t nanghiram kayo ng mukha sa tipaklong, mas mainam kung naputol ang inyong mga daliri para hindi na magamit sa pagtuklas ng batis ng luwalhati ng bawat dilag o ang tinatawag na Graffenberg spot. Ganyan kasidhi ang taimtim na hangarin para sa inyong mga ulol.
Hindi naman siguro saliwa sa mga itinatakda ng Simbahan ang pamamaraan sa pagpapalayas ng mga diyablo’t kahila-hilakbot na espiritu na masisipat sa isang pelikula, The Exorcist ni William Peter Blatty. Wala namang rebentador, kuwitis, pla-pla, super lolo o kahit dinamita na ginamit doon para itaboy ang masamang espiritu na sumapi sa pinapelan ni Linda Blair.
Sa Constantine na pinapelan ni Keanu Reeves, ihaharap naman sa mahabang salamin ang sinapian ng masamang espiritu’t kakatkatan ng sangkatutak na panlalait ang sumapi kung gaano siya kapangit. Mapipilitang pumasok sa salamin ang kumag na espiritu. Saka babasagin ang salamin.
Kung pagtataboy ng mga espiritung hindi kanais-nais ang tahasang pakay sa pagpasok ng bawat taon, limpak-limpak sana ang delihensiya ng mga manghuhula sa gilid-gilid na gilagid ng simbahan ng Quiapo. Meron din daw silang kakayahan na magtaboy ng mga engkanto’t (oops-oops-oops hindi malaswa ‘yan, ha?) espiritung karima-rimarim bukod sa pag-alam sa magiging kapalaran—P50 lang yata per session kaya mas makakamura kaysa bumili ng sandamakmak na kuwitis.
Nang bulabugin daw ng mga hindi kanais-nais na espiritu’t laman-lupa yata ang mga trabahador na nagtitindig ng naging tahanan namin sa Bulacan—dalawa-tatlo ang inapuntahan ng lagnat sa hindi maipaliwanag na dahilan—ako ang naatasan para umareglo.
Sa pagkakatanda ko’y nagsaboy ako ng asin sa paligid. Saka nagsindi ng insenso—joss sticks na may samyo ng sampaguita. Saka sapilitang nakipag-ugnayan sa mga diyaske’t sinabihan na wala akong balak gutay-gutayin ang kanilang laman-loob kung hindi na sila mambubulabog ng mga trabahador. Napahinuhod naman at tumalima sa matinong usapan ang mga diyaske.
Sa pagkakaalam ko’y may katangiang umakit ng mga kamalasan at hindi kanais-nais na espiritu ang sansang ng pulbura’t-- teka-teka-teka baka sabihin ninyong masagwa na naman ‘to—paputok. Mga espiritung naghahatid ng maamong pasok ng magandang kapalaran at kabuhayan naman ang inaakit ng kamanyang at mga insenso na mahalimuyak ang sanghaya.
Natatandaan din namin na meron ngang Taboy’s 5 Litros sa kanto ng isang maikling kalye na nakatagos sa Isaac Peral na U.N. Avenue na ngayon at Kalye T. M. Kalaw sa Ermita, Maynila. Pulos Karen o mga nasa linya 40 yata ang makakaniig sa naturang tabuyan ng masasamang espiritu’t binago na rin yata ang pangalan, Bistro Emilio yata.
Hangad namin ang payapang taon sa mga magsasagawa ng payapa’t tiwasay na rituwal sa pagpasok ng 2008. Hangad din namin ang saganang ingay at walang humpay na sambulat ng pulbura sa buhay ng mga gunggong na maghahasik ng ingay at pulbura sa pagpasok ng 2008.
Gulugod sa hagupit ng araw, agos, at alon
IT was neither legal nor tender but it was the legal tender back in around 2,000 years before the Common Era for procuring worldly possessions, buying slaves in West Africa or purchasing a clutch of lovely maidens for a harem in China. That was the sort of money I had amassed and lugged around on a canvass sling bag around my neck—about five kilos of a non-current coin of the realm that somehow follows the tradition of having loads of cash at the first few hours of the New Year.
Were we not furnished with a tidbit of trivia in a past Senate hearing: a kilogram of P1000 bills equals a cool million pesos?
By duly honoring such tradition, we can construe that I’ll be enjoying easy cash flow—the sort that buys loyalties of slaves and waves of carnal bliss from a retinue of hits-and-missus.
I had collected money cowries— in denominations of dull or shiny slate, lustrous rose and pink plus pale blue. I had this silly notion that beach combing has something to do with raking a length of coastline by trudging through it for hours, picking up whatever looks like nit or louse to give the shore due tonsorial care.
Kaya sangkatutak na sigay at kaligay ang nalikom sa naturang pangingilak ng dating katumbas ng salaping pilak.
Ni wala naman sa balak na bumili ng sungkaan o maglaro ng sungka. Wala na rin sa isip na maglaro ng siklot—para makaipon ng sangkatutak na baboy matapos ang bawat siklo ng siklot. Wala na ‘kong nakikitang mga paslit na magtitiyaga sa mga ganoong laro na mayamang diwa ang paiiralin at pupukawin—hindi malupit na digital imagery ng computer. Pero malilimi na talagang mapaglalaruan ang sigay at kaligay, may iwing kaligayahan na tila himig na sasaliw sa paglalaro nito.
Kung tutuusin, pawing kalansay o gulugod ng mga mumunting nilalang ang mga natipong sigay at kaligay. Mauungkat tuloy ang sinaunang kapural ng dambuhalang korporasyong Royal Dutch Shell, magiliwin at tahasang masinop na nagtipon ng samut-saring gulugod ng mga kaanak ng suso, lukan, tulya’t kasing-kasing. Nagtitingi pa nga ng mga naturang gulugod sa mga mahilig na magtipon nito sa iba’t ibang panig ng daigdig.
Nauwi nga ang ganoong negosyo sa pagbungkal ng mga balon ng krudo’t gas—kasi’y palatandaan o tila muhon rin ang mga shells sa kinaroroonan ng gas and crude reservoirs sa kailaliman ng lupa. Hanggang sa ngayon nga, nagsasalya ang naturang dambuhala ng mga produktong petrolyo na nakapangalan sa samut-saring maririkit na taklobo’t kabibi.
Nawala na ang nilalang na nananahan sa mga marikit na gulugod, ilalantad na lang nga sa aplaya’t matitisod-tisod o mapupulot. Pasubali ang matatambad na mga tayantang sa araw at agos na kalansay sa iginiit ni William Shakespeare: “The good that men do are oft interred with their bones; the evil that men do live on after they’re gone.”
Kaya sa pulitika, lipunan, at anumang larangan ng pamumuhay, tahasang umiiwas tayo sa dikya. Sa mga walang gulugod.
Marikit na saplot at baluti ng karaniwang nabubuhay na sigay o kaligay ang kani-kanilang gulugod at kalansay. Pambihis ang matibay na gulugod ng pagiging nilalang. Ganoon ang igigiit ng nakatambad nilang pamumuhay. Masawi’t maglaho man ang nagbihis ng matibay na gulugod, may maiiwang katibayan at kariktan. Matitipon. Malilikom. Maitatanghal.
Nais kong isipin na pawang marikit, matibay na mga gulugod at kalansay ang aking tinipon sa naturang pakikipagniig sa mga agos, araw, at alon.
That, for me, is more than legal tenderness with which I can procure loyalties of slaves or carnal favors from well-stacked numbers.
Were we not furnished with a tidbit of trivia in a past Senate hearing: a kilogram of P1000 bills equals a cool million pesos?
By duly honoring such tradition, we can construe that I’ll be enjoying easy cash flow—the sort that buys loyalties of slaves and waves of carnal bliss from a retinue of hits-and-missus.
I had collected money cowries— in denominations of dull or shiny slate, lustrous rose and pink plus pale blue. I had this silly notion that beach combing has something to do with raking a length of coastline by trudging through it for hours, picking up whatever looks like nit or louse to give the shore due tonsorial care.
Kaya sangkatutak na sigay at kaligay ang nalikom sa naturang pangingilak ng dating katumbas ng salaping pilak.
Ni wala naman sa balak na bumili ng sungkaan o maglaro ng sungka. Wala na rin sa isip na maglaro ng siklot—para makaipon ng sangkatutak na baboy matapos ang bawat siklo ng siklot. Wala na ‘kong nakikitang mga paslit na magtitiyaga sa mga ganoong laro na mayamang diwa ang paiiralin at pupukawin—hindi malupit na digital imagery ng computer. Pero malilimi na talagang mapaglalaruan ang sigay at kaligay, may iwing kaligayahan na tila himig na sasaliw sa paglalaro nito.
Kung tutuusin, pawing kalansay o gulugod ng mga mumunting nilalang ang mga natipong sigay at kaligay. Mauungkat tuloy ang sinaunang kapural ng dambuhalang korporasyong Royal Dutch Shell, magiliwin at tahasang masinop na nagtipon ng samut-saring gulugod ng mga kaanak ng suso, lukan, tulya’t kasing-kasing. Nagtitingi pa nga ng mga naturang gulugod sa mga mahilig na magtipon nito sa iba’t ibang panig ng daigdig.
Nauwi nga ang ganoong negosyo sa pagbungkal ng mga balon ng krudo’t gas—kasi’y palatandaan o tila muhon rin ang mga shells sa kinaroroonan ng gas and crude reservoirs sa kailaliman ng lupa. Hanggang sa ngayon nga, nagsasalya ang naturang dambuhala ng mga produktong petrolyo na nakapangalan sa samut-saring maririkit na taklobo’t kabibi.
Nawala na ang nilalang na nananahan sa mga marikit na gulugod, ilalantad na lang nga sa aplaya’t matitisod-tisod o mapupulot. Pasubali ang matatambad na mga tayantang sa araw at agos na kalansay sa iginiit ni William Shakespeare: “The good that men do are oft interred with their bones; the evil that men do live on after they’re gone.”
Kaya sa pulitika, lipunan, at anumang larangan ng pamumuhay, tahasang umiiwas tayo sa dikya. Sa mga walang gulugod.
Marikit na saplot at baluti ng karaniwang nabubuhay na sigay o kaligay ang kani-kanilang gulugod at kalansay. Pambihis ang matibay na gulugod ng pagiging nilalang. Ganoon ang igigiit ng nakatambad nilang pamumuhay. Masawi’t maglaho man ang nagbihis ng matibay na gulugod, may maiiwang katibayan at kariktan. Matitipon. Malilikom. Maitatanghal.
Nais kong isipin na pawang marikit, matibay na mga gulugod at kalansay ang aking tinipon sa naturang pakikipagniig sa mga agos, araw, at alon.
That, for me, is more than legal tenderness with which I can procure loyalties of slaves or carnal favors from well-stacked numbers.
Paglalaro sa larawan ng tahanan
Dagli ng anak, doodles11006@yahoo.com:
OO nga pala take a picture naman of the house and can you measure the floor area nung second floor...Madali lang yun at pakikunan ng picture yung stairs natin sa bahay, yung gilid at ilalim at itaas ha. I need a perspective view of it.
Pakli ng kulamnistang ama. noqualmasabomb@yahoo.com:
LUNTIANG utong na ang laki ng tatlong pnganay na bunga ng tumabal na sayote mula Tagaytay—tiyak na magiging tampulan na naman ng pansin. Balak kong binhiin lang ang mga iyon para dagdag na panghalo sa pagkain ng mga aso. Hindi naman natin nakahiligan ang pagkain ng sayote-- talbos man o bunga nito—kahit pa manamis-namis ang kapipitas na sayote’t madaling ilahok sa alinmang lutuin.
Nagsisimula pa lang sumigla ang paglaki ng ikalawang binhing sayote na inangkat mula rin sa Tagaytay. Nasa hilagang silangang harapan ng bahay at tiyak gagapang paakyat na kasama ng bunton ng cadena de amor, millionaire’s vine, patani’t sigarilyas. Gusto ko ang masigabong tabal ng mga baging para halos matakpan ang ating tahanan. It’s a classic look of a Frank Lloyd Wright work in which both nature and structure blend as an organic whole—you won’t know where nature ends and structure begins in the interplay. Sa ganito pulpol ang kukote ng taga-MMDA na isasalang daw sa halalan sa tu-uten o 2010.
Paslit ka pa nang mapanayam ko si Nicolas Feliciano’t naging katoto pa nga hinggil sa mga pangahas na pamantayan sa disenyo. Arkitekto siya. Naging matinding alkalde ng Concepcion, Tarlac at nitong mga taon ng 1990s, naging bokal pa ng naturang lalawigan. Architecture is allowing a structure to become what it wants to be. It’s about defining freedom for space and nature. Even an unfinished but sound structure or the ruins thereof would breathe of sound planning and the hallmark of grandeur. It would speak of honesty of the materials. Ganoon ang mga paniwala niya. Na higit na matatag na nakatindig sa lapag ng katotohanan at katinuan.
Umaalingawngaw ang ganitong pananaw sa giit naman ng ninong at maestro mo, si Jerry Araos na sinasabing kailangan munang makiugnay at makipag-usap sa alinmang material na lalapatan ng kamay para makabuo ng masining/masinop na gawa. The material must speak for itself. The artist does not have to impose his will. He composes.
Gulantang ang section editor ng isang broadsheet nang minsang ihatid ako hanggang sa ating tahanan mula Ermita. He went on rhapsodizing about the outward appearance of our home, noon lang siya nakakita ng ganoon. Lasing siya noon-- in vino veritas.
Ni hindi naman nakapasok para manaliksik sa kabuuan ng panloob na bahagi ng ating pamamahay ang isang arkitekto na kinopya nga ang panlabas na disenyo nito. Mapurol din ang kukote ng kumag na ‘yon kaya hindi makabuo ng disenyo na may tinatawag na organic unity of form and function in a structure. Hsien o immortal ang katumbas na magkatalik na larawan o kuei-i ideogram ng ganoong pamantayan: pagniniig ng bundok at ng ermitanyo na nagsisinop ng malalim na kaalaman sa kabundukan. Aminin man o hindi, dito nakasalalay ang nabuo mong design philosophy.
Hindi na tahasang bago ang nabuo mong mga saligan, nasimulan na iyon ni Chang Tao-Ling na isa sa mga unang immortal o celestial being na tumuntong sa mundo para magbigay-lunas sa mga maysakit. Payak lang ang paraan ng paglulunas noon dahil pinaniniwalaang kasalanan ang sanhi ng bawat karamdaman. Kaya pinananatili ang maysakit sa payapa o tiwasay na tahanan upang magtika’t isubsob ang panahon sa pagbabasa ng Tao Te Ching o The Way of Power.
Hanggang sa panahong ito, may mga pamamahay na tiwalag sa katiwasayan at kapayapaan, doon tumatahan ang mga sigalot at hidwaan. Natutuwa akong ang balangkas ng tahanan na itinindig natin ay makapagbibigay-lunas, namamayani ang kapayapaan at katiwasayan.
OO nga pala take a picture naman of the house and can you measure the floor area nung second floor...Madali lang yun at pakikunan ng picture yung stairs natin sa bahay, yung gilid at ilalim at itaas ha. I need a perspective view of it.
Pakli ng kulamnistang ama. noqualmasabomb@yahoo.com:
LUNTIANG utong na ang laki ng tatlong pnganay na bunga ng tumabal na sayote mula Tagaytay—tiyak na magiging tampulan na naman ng pansin. Balak kong binhiin lang ang mga iyon para dagdag na panghalo sa pagkain ng mga aso. Hindi naman natin nakahiligan ang pagkain ng sayote-- talbos man o bunga nito—kahit pa manamis-namis ang kapipitas na sayote’t madaling ilahok sa alinmang lutuin.
Nagsisimula pa lang sumigla ang paglaki ng ikalawang binhing sayote na inangkat mula rin sa Tagaytay. Nasa hilagang silangang harapan ng bahay at tiyak gagapang paakyat na kasama ng bunton ng cadena de amor, millionaire’s vine, patani’t sigarilyas. Gusto ko ang masigabong tabal ng mga baging para halos matakpan ang ating tahanan. It’s a classic look of a Frank Lloyd Wright work in which both nature and structure blend as an organic whole—you won’t know where nature ends and structure begins in the interplay. Sa ganito pulpol ang kukote ng taga-MMDA na isasalang daw sa halalan sa tu-uten o 2010.
Paslit ka pa nang mapanayam ko si Nicolas Feliciano’t naging katoto pa nga hinggil sa mga pangahas na pamantayan sa disenyo. Arkitekto siya. Naging matinding alkalde ng Concepcion, Tarlac at nitong mga taon ng 1990s, naging bokal pa ng naturang lalawigan. Architecture is allowing a structure to become what it wants to be. It’s about defining freedom for space and nature. Even an unfinished but sound structure or the ruins thereof would breathe of sound planning and the hallmark of grandeur. It would speak of honesty of the materials. Ganoon ang mga paniwala niya. Na higit na matatag na nakatindig sa lapag ng katotohanan at katinuan.
Umaalingawngaw ang ganitong pananaw sa giit naman ng ninong at maestro mo, si Jerry Araos na sinasabing kailangan munang makiugnay at makipag-usap sa alinmang material na lalapatan ng kamay para makabuo ng masining/masinop na gawa. The material must speak for itself. The artist does not have to impose his will. He composes.
Gulantang ang section editor ng isang broadsheet nang minsang ihatid ako hanggang sa ating tahanan mula Ermita. He went on rhapsodizing about the outward appearance of our home, noon lang siya nakakita ng ganoon. Lasing siya noon-- in vino veritas.
Ni hindi naman nakapasok para manaliksik sa kabuuan ng panloob na bahagi ng ating pamamahay ang isang arkitekto na kinopya nga ang panlabas na disenyo nito. Mapurol din ang kukote ng kumag na ‘yon kaya hindi makabuo ng disenyo na may tinatawag na organic unity of form and function in a structure. Hsien o immortal ang katumbas na magkatalik na larawan o kuei-i ideogram ng ganoong pamantayan: pagniniig ng bundok at ng ermitanyo na nagsisinop ng malalim na kaalaman sa kabundukan. Aminin man o hindi, dito nakasalalay ang nabuo mong design philosophy.
Hindi na tahasang bago ang nabuo mong mga saligan, nasimulan na iyon ni Chang Tao-Ling na isa sa mga unang immortal o celestial being na tumuntong sa mundo para magbigay-lunas sa mga maysakit. Payak lang ang paraan ng paglulunas noon dahil pinaniniwalaang kasalanan ang sanhi ng bawat karamdaman. Kaya pinananatili ang maysakit sa payapa o tiwasay na tahanan upang magtika’t isubsob ang panahon sa pagbabasa ng Tao Te Ching o The Way of Power.
Hanggang sa panahong ito, may mga pamamahay na tiwalag sa katiwasayan at kapayapaan, doon tumatahan ang mga sigalot at hidwaan. Natutuwa akong ang balangkas ng tahanan na itinindig natin ay makapagbibigay-lunas, namamayani ang kapayapaan at katiwasayan.
Subscribe to:
Posts (Atom)
.jpg)
